بِسْمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحْمَنِ ٱلرَّحِيمِ

أَلْعِلْمُ نُورٌ يَقْذِفُهُ اللهُ فِى قَلْبِ مَنْ يَشآءُ.

علم، نورى است كه خداوند به قلب هر كس كه بخواهد مى افكند.[1]

با حمد و سپس خداوند خالق حکيم، بسيار خرسندم که تعدادي از همکاران عزيزم در دانشگاه‌هاي دارالعبادة يزد تلاشي براي جهت‌گيري الهي-فرهنگي در تدريس رشته‌هاي رايانه را آغاز کرده‌اند. در اين مجاهدت دو هدف همزمان موردتوجه است. اول مقوله شاگردپروري است که مقام معظم رهبري خطاب به اساتيد دانشگاه مي فرمايند: «تأثير استاد روي شاگرد، علي‌الظاهر از تأثير بقيه‌ي عوامل مؤثر در پيشرفت علمي و معنوي و مادي متعلم بيشتر است؛ از بعضي که خيلي بيشتر است. گاهي استاد مي‌تواند يک کلاس را، يک مجموعه‌ي دانشجو يا دانش‌آموز را با يک جمله‌ي بجا تبديل کند به انسان‌هاي متدين. لازم هم نيست حتماً رشته‌ي علوم ديني يا معارف را تدريس کند؛ نه، شما گاهي يک جا در درس فيزيک، يا رياضي [...] مي‌توانيد يک کلمه بر زبانتان جاري کنيد، يا يک استفاده‌ي خوب از يک آيه‌ي قرآن بکنيد، يا يک انگشت اشاره به قدرت پروردگار و صنع الهي بکنيد که در دل اين جوان مي‌ماند و او را تبديل مي‌کند به يک انسان مؤمن».

از طرف ديگر توجه به اين مهم است که اسلام ديني خوداتکاء، جامع و فراگير براي تمام شئون زندگي بشريت مي باشد و خداوند مي فرمايد: «ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ». به تعبير علامه جوادي آملي دانشگاهيان در علوم تجربي و فني بايد از ما صنع الله گفتگو کنند و علوم آنها ما ألهمه الله باشد. پس بايد مقدمات آن هم فراهم شود. البته در علوم و فنون جديد ابتدا بايد پرشتاب پيش رويم تا تسلط و اشراف بر آنها پيدا نماييم، مخصوصا در رشته رايانه که پيشرفت و تغييرات چندين برابر رشته‌هاي ديگر است. به تعبير مقام معظم رهبري «ما از شاگردي کردن ننگمان نمي‌آيد بلکه از «هميشه شاگرد ماندن» ننگمان مي‌آيد». اگر بخواهيم به فرموده امام خميني (رضوان الله تعالي عليه) دانشگاه کارخانه انسان‌سازي باشد، اساتيد و دانشجويان بايد خود را براي پيمودن گام دوم انقلاب آماده کرده و پيش‌ران و پيش‌گام در اين مسير باشند.

ضمن تقدير از زحمات انجام شده در اين کتاب و آرزوي توفيق براي مؤلفان عزيز بايد اذعان داشت که اين تنها يک شروع خوب است و راه بسيار طولاني در پيش مي‌باشد. لازم است كه نقشة محتوايي و شيوة انتقال مفاهيم آن در سطوح رويكرد اساسي، فرايند، مؤلفه‌ها و مراحل آموزش و تربيت و نيز شاخصه‌هاي ارزيابي ارتقاء يابد. ايجاد «رويكرد ناب توحيدي» در مجموعه ذينفعان اساتيد، دانشجويان و محيط آموزشي ازجمله فطري‌بودن، خلوص‌ و اخلاص، استناد اصيل به تدبر در قرآن، ذكر و يادآوري به شكل‌هاي مختلف و پرهيز از تعين و تشخص و تكلف گام اول مي باشد. گام دوم پاکسازي آموزش علم و فناوري از نگاه مادي محض به نگاه الهي در همه زمينه‌هاي کاربرد، اولويت‌بندي و ارزش‌گذاري مراتب و مراحل کار و ارائه مکمل‌هاي الهي در بستر موجود مي‌باشد. گام سوم بازتعريف دانش و فناوري اطلاعات و رايانش با نگاه الهي است. برخلاف آنچه در دانشگاه ها و فضاي علمي غالب است بطوريکه ابتدا نظريات رايج و فرضيات و نظريه‌هاي علمي و فني جاري بيان شده و سپس استناداتي از ثقلين، به‌عنوان مؤيدات يا شاهد مثال بيان مي‌شود، قرآن و عترت عليهم‌السلام، بايد به‌عنوان بستر و مبناي آموزش بوده و مرتبه اين دو ثقل، فراتر از هر نظر و ايدة ديگري به رسميت شناخته شده و نظريات دانشي و فني رايج، تنها به‌عنوان يك رخداد بشري، ذيل اين مفاهيم وحياني ذكر گردد.

اميد است اين نگاه بسيار ارزشمند مولفان کتاب بعنوان يک رويه متعارف در دانشگاه‌ها  تبديل شده و زمينه‌ساز يک تحول اساسي در دانشگاه و دستيابي به اهداف گام دوم انقلاب شود. اين نيازمند شناسايي نيروهاي ارزش‌مدار دانشگاهي اعم از اساتيد و دانشجويان براي نوآوري و ابتکار، شجاعت علمي و فني، اعتماد به نفس شخصي و ملي، کارِ متراکم و انبوه با اميدواري و نشاط، ايجاد محافل و نمونه‌هاي الگويي با هدف ترويج و گسترش آموزه‌هاي علمي و فني دين محور و نيز جريان‌سازي، شبکه‌سازي و هم‌افزايي فعاليت آنها است و قطعاً خداوند هم به اين هم‌دلي و هم‌راهي الهي توان و اثربخشي مضاعف عنايت خواهد کرد که يَدُاللهِ مَعَ الجَماعَة.

عباس قائمي بافقي
        دانشيار گروه مهندسي کامپيوتر
      دانشگاه فردوسي مشهد

[1]. مصباح الشريعة، ص 16؛ منيةالمريد، ص 148و 167؛ بحارالانوار، ج 1، ص 224؛ مشكاةالانوار، ص325.