8-1-مطلب درسی: وضعیت طبیعی بدن در حالت خواب

با توجه به این‌که حدود 31 درصد سال از کل زندگی افراد به خواب و استراحت می‌گذرد، وضعیت صحیح دراز کشیدن و استراحت در حالت نشسته بسیار مهم است. خوابیدن به پهلو با زانوهای خم‌شده سبب استراحت در ناحیه ستون فقرات می‌شود. استفاده از بالش تخت برای راحتی گردن، به‌خصوص اگر شانه‌های فرد پهن باشد، مفید است. نحوه دیگر برای راحتی پشت این است که فرد در حالت درازکش (طاق‌باز) بالشی در زیر زانوهای خود قرار دهد. [1]

در سیره اهل‌بیت توصیه‌هایی درمورد روش‌های صحیح خوابیدن آمده است:

امام علیA در مسجد جامع کوفه حضور داشتند که مردی از اهل شام سؤالاتی را مطرح کرد، و از آن جمله پرسید: خواب چند قسم است؟

امام علیA پاسخ داد که: خواب بر چهار قسم است:

اوّل) خوابیدن به روش پیامبران که بر پشت می‌خوابند و منتظر وحی می‌باشند.

دوم) خوابیدن مؤمن که روبه‌قبله (پاها به سمت قبله) و بر روی پهلوی راست می‌خوابد.

سوم) خواب پادشاهان و شاهزادگان که از فراوانی غذائی که خوردند بر پهلوی چپ می‌خوابند.

چهارم) خواب شیطان و دوستان شیطان و هر دیوانه دردمندی که به روی می‌خوابند و شکم خود را به زمین می‌چسبانند.[2]

دین اسلام حتی در رابطه با زمان خوابیدن نیز رهنمودهایی دارد. حضرت محمدJ با تقسیم‌بندی خواب در اوقات مختلف روز و نام‌گذاری آن به انواع مختلف، خوابیدن در برخی اوقات روز را نهی کرده‌اند. ایشان می‌فرمایند:

خواب بر هفت قسم است: ۱-خواب غفلت: و آن خوابیدن در مجلس ذکر است، ۲-خواب شقاوت: و آن خوابیدن در وقت صبح است، ۳-خواب عقوبت: و آن خواب در وقت نماز است، ۴-خواب لعنت: و آن خواب بعد از نماز صبح درحالی‌که هنوز آفتاب طلوع نکرده است، ۵-خواب راحت: آن خوابیدن در وسط روز است(قیلوله)[3]، ۶-خواب رخصت: و آن خوابیدن که بعد از نماز عشا باشد، ۷- خواب حسرت: و آن خواب در شب جمعه است. [4]

[1]. تربیت بدنی کاربردی، ص154.

[2]. قال الباقر: «النّوم أوّل النّهار خرق و القائلة نعمة و النّوم بعد العصر حمق و النوم بین العشاءین یحرم الرزق و النّوم علی أربعة أوجه نوم الأنبیاء علی أقفیتهم لمناجاة الوحی و نوم المؤمنین علی أیمانهم و نوم الکفّار علی أیسارهم و نوم الشیاطین علی وجوههم. الجعفریات بإسناده عن علی عن رسول اللَّه قال: النّوم أوّل النّهار خرق و ذکر مثله إلی قوله یحرم الرّزق» (من لایحضره الفقیه، 1363، ج 1، ص 502).

[3]. شخصی به خدمت حضرت رسول(ص) آمد و عرض کرد که من حافظه قوی داشتم و اکنون فراموشی بر من غالب شده است. حضرت فرمودند که آیا خواب قیلوله می‌کردی و حال ترک کرده ای؟ گفت: بلی. حضرت فرمودند که باز خواب قیلوله بکن. چنان کرد و حافظه‌اش برگشت. و در روایت دیگر است که خواب قیلوله نعمت است و نیکو یاوری است بر بیداری و عبادت شب (حلیة المتقین، ج1، ص170).

[4]. قال رسول الله صل الله علیه و اله :«النوم علی سبعه أوجه : نوم الغفله فهو الذی فی مجلس الذکر و نوم الشقاوه فهو الذی وقت الصبح ، و نوم العقوبه فهو النوم الذی وقت الصلاه ، و نوم اللعنه و هو الذی بعد الصلاه الفجر ، و نوم الراحه فهو النوم عند استواء النهار ، و نوم الرخصه فهو نوم بعد العشاء و نوم الحسره فهو النوم لیله الجمعه».(مواعظ العددیه، ص321).