مهندسي پي
1401/09/20 11:35فصل قبل
سرفصل درس:
روش‌هاي شناسايي خاک: شامل عمليات ژئوفيزيکي و گمانه‌زني، معرفي و توضيح روش‌هاي ژئوفيزيکي جهت تعيين سرعت موج‌برشي خاک و ضخامت لايه‌هاي خاک، عمليات گمانه‌زني و نمونه‌برداري شامل آزمايش‌هاي صحرايي براي تعيين پارامترهاي مؤثر در طراحي پي
شناسايي انواع پي‌هاي سطحي: ظرفيت باربري پي‌هاي سطحي، تحت اثر بارهاي محوري، بار خروج از مرکز و بارهاي مايل، پي سطحي واقع بر سطح شيب‌دار يا خاکهاي لايه‌لايه، محاسبه و کنترل نشست پي‌هاي سطحي، بررسي پي روي خاکهاي مسئله‌آفرين (متورم شونده، گچي و...)، کنترل آب زيرزميني در اجرا و گودبرداري
طراحي انواع پي‌هاي سطحي، پي‌هاي مجزا، کلاف دار، نواري و گسترده، روش پي صلب و پي روي تکيه‌گاه ارتجاعي
شناسايي انواع ديواره‌ها و ابنيه نگهبان، آشنايي با انواع حائل‌هاي انعطاف‌پذير، محاسبه فشار جانبي استاتيکي و ديناميکي خاک استاتيکي و ديناميکي، فشار هيدروديناميکي آب، کنترل پايداري، طراحي انواع ديوارهاي حائل صلب
معرفي روش‌ها و اصول تئوري حاکم بر گودبرداري‌ها و روش‌هاي پايدارسازي گودبرداري‌ها
شناسايي انواع پي‌هاي عميق، تعيين ظرفيت باربري پي‌هاي عميق با استفاده از روش‌هاي استاتيکي، ديناميکي و آزمايش‌هاي صحرايي و روش طراحي شمع
محاسبه ظرفيت گروه شمع (ظرفيت گروه و توزيع بار) طرح شمع و صفحه بتني (پي اتصالي) مستقر بر شمع‌ها.
در انتهاي درس لازم است که با ارائه نتايج عمليات شناسايي خاک يک پروژه طراحي پي توسط دانشجويان انجام شود.
سرفصل: مقدمه
نمونه 22- مطلب درسي: اهميت طراحي و اجراي پي
کليه سازه‌ها و ابنيه‌اي که توسط مهندس طراحي مي‌شود بايد به‌واسطه پي روي زمين قرار گيرد. پي، بخش مهمي است که اگر در طراحي و اجراي آن دقت کافي صورت نگيرد، پايداري و استحکام کل سازه (هر چقدر هم که مستحکم ساخته شده باشد) با مشکل مواجه خواهد شد. در همه مسائل از جمله مسائل ديني نيز بايد توجه داشت که پايه و اصل اعتقادات به‌صورت محکم و متقن ايجاد شده باشد[1]. افرادي که اصول اعتقادات خود را به‌صورت تقليدي و بدون تحقيق به دست آورده‌اند و مبناي محکمي براي آن ندارند، مانند ساختماني است که بر شالوده غير مستحکمي بنا شده است و در اثر بارهاي وارده دچار مشکل مي‌شود. چنين افرادي نيز با کوچک‌ترين شبهات در اعتقادشان خلل وارد شده و چه‌بسا کل اعتقادات خود را از دست مي‌دهند.
سرفصل: طراحي انواع پي‌هاي سطحي
نمونه 23- مطلب درسي: پي‌سازي در آب
براي اجراي سازه‌هايي مانند پل يا ساختمان‌هاي ساحلي در شرايط و امکانات امروزي يکي از مباحث مطرح، اجراي پي در آب است. در اين زمينه تجربيات موجود در ساختمان‌هاي سنتي بيانگر اطلاعات و تجربيات ايرانيان در اين زمينه است.
چون در قديم نمي‌توانستند در آب گودبرداري کنند و زير آب پي بسازند، از اين رو پي‌ها را در گودي کم با حجم زياد مي‌ساختند، تا آب روان آن‌ها را جابه‌جا نکند. به‌عنوان مثال براي ساختن پلي در قفقاز توسط ايرانيان، چون قدرتشان به آب خليج نمي‌رسيد و نمي‌توانستند انرژي آن را مهار کنند، احتمال داده مي‌شود پايه پل را به روش زير ساخته باشند:
پوست‌هاي چارپايان درشت مانند گاو، شتر و درازگوش را پر از باد کرده پهلوي هم چيده، روي پوست‌هاي باد شده با تيروتخته چوب بست ساخته، پوست‌هاي پر از باد را زير آن بسته‌اند. چوب‌بست را به آب انداخته آن را در جاي پايه پل برده، از کنار رودخانه آن را مهار کرده‌اند تا موج آب آن را جابه‌جا نکند. روي چوب‌بست شناور مهارشده، پايه‌ي پل را ساخته‌اند. با سنگين شدن پايه‌ي پل، چوب‌بست کم‌کم در آب فرورفته و از کنار رودخانه ريسمان‌هاي مهاري را شل کرده‌اند تا پوست‌هاي باد شده در کف رودخانه نشسته‌اند. ساختمان پاي پل را تا اندازه‌اي که نياز بوده از سطح آب بالا آورده‌اند و سپس افرادي را به زيرآب فرستاده‌اند که پوست‌ها را سوراخ کنند تا بادشان بيرون رود و چوب‌بست در کف رودخانه جا بيفتد. اين روش باستاني يک روش پي‌سازي با هواي فشرده است.
گويند که پي‌هاي سي‌وسه‌پل يا پي‌هاي کهنه‌ي پل ماريان اصفهان به ترتيب زير ساخته شده‌اند: هنگام کم‌آبي تهاب رودخانه را از جايي که بايد پايه‌ي پل ساخته شود برگردانده‌اند. زمين جاي پي را تا روي لايه‌ي نيلاب (لايه‌ي دجي به کلفتي حدود 8/0 متر در عمق 4 تا 5 متر از کف رودخانه) کنده‌اند. روي لايه‌ي نيلاب در سطح پي، ستون‌هاي تنبوشه[2]ي بزرگ چسبيده به هم چيده‌اند و درز تنبوشه‌ها را با ملات گل رس و آهک شکفته و روغن چراغ بندکشي کرده، آب درون ستون‌هاي تنبوشه را کشيده‌اند و درون ستون‌هاي تنبوشه شفته آهک ريخته‌اند. اين روش ساختمان، همانند شمع‌کوبي زير پي است که در زمين‌هاي سست و لجني اجرا مي‌شود. [3]
سرفصل: معرفي روش‌ها و اصول تئوري حاکم بر گودبرداري‌ها و روش‌هاي پايدارسازي گودبرداري‌ها
نمونه 24- مطلب درسي: گودبرداري (روش‌هاي پايدارسازي گودبرداري)
معمولاً اولين گام در اجراي بنا، گودبرداري و تسطيح تراز زير شالوده است. گودبرداري يکي از مهم‌ترين و حساس‌ترين بخش‌هاي اجرا است که بي‌توجهي در آن مي‌تواند منجر به فروريختن ساختمان‌هاي مجاور شده و باعث ايجاد خسارات 4مالي و جاني گردد. قابل ذکر است که ضرر زدن به ديگران از نظر شرعي حرام است؛ همان‌گونه که پيامبرa مي‌فرمايند: «ضرر رساندن به ديگران در اسلام جايز نيست». [4]
علاوه بر اين در صورت بروز خسارت، هم از نظر قانوني براي عوامل اجرايي مشکل ايجاد مي‌شود و هم از نظر شرعي طبق قاعده «هر کس مال ديگري را (عمدي يا سهوي) از بين ببرد، خسارتش بر عهده اوست» [5] موجب ضمان مي‌گردد؛ يعني بايد خسارات وارده را جبران نمايد. چنانچه خسارت به‌صورت جاني يا جَرحي باشد، مکلف به پرداخت ديه است.
[1]. مواردي مثل تذکر محکم کردن خشت لحد توسط پيغمبر اسلام a، موارد ديگري که اساسي ساختن و بنا کردن و ... مورد تأکيد پيغمبر و ائمه اطهار b بوده و نيز ضرب‌المثل مشهور فارسي خشت اول چون نهد معمار کج تا.... و يا کار بايد از اساس درست باشد.
[2]. لوله سفالي که براي آبراهه به کار برند (لغتنامه دهخدا).
[3]. راه‌سازي از روي زمين تا زير چرخ غلتان، صص11و12.
[4]. «لا ضَرَرَ وَ لا ضِرارَ فِي الاِسلامِ» (الکافي، ج 10، ص 478).
[5]. «مَن اَتلفَ مالَ الغيرِ فهو له ضامنٌ» (جواهرالکلام، ج37، ص145).