اهداف نهايي و غايي در مهندسي عمران
1401/09/20 14:16فصل قبل
مهندس عمراني که خداباور نيست يا خداباور است اما نسبت به اهداف الهي بي‌توجه است، ممکن است هدف نهايي او از تلاش‌هاي علمي، خدمت به بشر فقط در ازاي دريافت هزينه يا حتي به دليل ارضاي حس نوع‌دوستي، کسب ثروت و شهرت، آسايش، توسعه، برتري علمي و رسيدن به اطلاعات جديدتر براي دستيابي به فناوري‌هاي نوين باشد که همه اين امور بدون در نظر گرفتن رضاي خداوند و سعادت اخروي مدنظر او است.
اما اهداف دانشمند خداباوري که مقيد به اهداف الهي است شناخت عظمت خداوند و نظم عالمانه و حکيمانه آفرينش، خدمت به بشر براي رضاي خدا، امرارمعاش، رسيدن به علم و آگاهي بيشتر و در صورت امکان دستيابي به فناوري‌هاي نوين، انجام واجب کفايي (رفع نيازهاي جامعه اسلامي) و برتري علمي است که همه اين امور با در نظر گرفتن رضاي خدا و سعادت اخروي مدنظر او است.
لازم به ذکر است تفکر غير الهي و تفکري مادي، محدود به امور دنيوي است و لااقل دو ويژگي دارد:
امکان تأمين نيازهاي دنيوي
يعني ممکن است موجب تأمين نيازهاي دنيوي گردد و حتي براي زندگي دنيوي، اهداف خوبي تلقّي شود.
ناقص بودن و جامع نبودن
به اين معنا که نسبت به مسائل معنوي و اخروي بي‌تفاوت يا غيرمفيد است. [1] به عبارتي فقط بخشي از حقيقت را مدنظر قرار مي‌دهد.
بنابراين هدف شخصي که تفکر غير الهي دارد معمولاً کسب درآمد يا شهرت و در بهترين حالت خدمت به هم نوع و يا هر دو است. امّا رضايت خداوند و پاداش اخروي مدنظر او نيست؛ چون خدا و آخرت را قبول ندارد يا اگر قبول دارد در قصد و هدف خود دخالت نمي‌دهد. در صورت اول که هدفش کسب درآمد و شهرت است، هدف او مادّي و در صورت دوّم که هدفش خدمت به هم نوع است، هدف او انساني است اما الهي نيست. توجه داشته باشيم ممکن است «انسانيت، منهاي رضاي خدا و منهاي توجه به آخرت»، در حرف يا عمل مورد قبول افراد خداناباور قرار گيرد اما با نگاه توحيدي سازگار نيست. اگر کسي خداباور است چرا بايد انسانيت را منهاي خدا و آخرت مدنظر قرار دهد؟ بدون شک چنين کسي انسانيت و اخلاق را هديه الهي و در راستاي رضاي خدا مي‌داند.
کسي که تفکر غير الهي دارد ميل به دانستن دارد و ممکن است هدفش از فراگرفتن علم، افزايش اطلاعات و کسب معلومات باشد اما چنين شخصي حيات انسان و موجودات را به عنوان آيت الهي و نشانه علم و حکمت خداوند مطالعه نمي‌کند. ازاين‌رو صدها و هزاران شگفتي و پيچيدگي که حاکي از نظم هدفمند و قدرت بي‌نهايت آفريدگار جهان است، مي‌بيند اما از مخلوق، پي به خالق نمي‌برد. حتي ممکن است منکر خدا نباشد اما هدفش از علم، شناخت خدا و کسب معرفت و فروتني در مقابل او نيست.
[1]. حتي ممکن است اين اهداف براي بعد معنوي و اخروي مضر هم باشد.