اهداف علم شيمي در نگاه الهي و غير الهي
1401/07/30 13:37فصل قبل
منظور از «اهداف علم شيمي در نگاه الهي و غير الهي»، اهداف شيمي‌دانان از آموزش و به‌کارگيري علم شيمي در نگاه الهي و غير الهي است. در اين علم، متخصصان اهداف متعددي دارند از قبيل تسهيل فرآيندهاي شيميايي مورداستفاده در صنايع مختلف ازجمله صنعت نفت، پتروشيمي، مواد غذايي، داروسازي و صنايع شيميايي و بهينه‌سازي مواد مصرفي شيميايي مورد مصرف در زندگي انسان‌ها ازجمله پوشاک و لوازم منزل. اين اهداف، اهداف مياني محسوب مي‌شوند که خود تابع اهداف بالاتري (اهداف نهايي) هستند. معمولاً اهداف مياني در نگاه الهي و غير الهي يکسان است. اما آنچه در نگاه الهي و غير الهي متفاوت است اهداف نهايي مي‌باشند.
دانشمند شيمي که خداباور نيست يا خداباور است اما نسبت به اهداف الهي بي‌توجه هست، ممکن است هدف نهايي او از تلاش‌هاي علمي، خدمت به بشر فقط درازاي دريافت هزينه يا حتي به دليل ارضاي حس نوع‌دوستي، کسب ثروت و شهرت، آسايش، توسعه، برتري علمي به هر قيمتي و رسيدن به اطلاعات جديدتر براي دستيابي به فناوري‌هاي نوين (ارزش ابزاري علم) باشد که همه اين امور بدون در نظر گرفتن رضاي خداوند و سعادت اخروي است.
اما اهداف دانشمند خداباوري که متوجه اهداف الهي و مقيد به آن است: شناخت عظمت خداوند و نظم عالمانه و حکيمانه آفرينش، خدمت به بشر براي نوع‌دوستي، امرار معاش، رسيدن به علم و آگاهي بيشتر و در صورت امکان دستيابي به فناوري‌هاي نوين (ارزش ذاتي علم)، انجام واجب کفايي و برتري علمي است که همه اين امور با در نظر گرفتن رضاي خدا و سعادت اخروي هست.
ممکن است براي خواننده اين سؤال پيش آيد: چگونه است که گاهي افرادي که به خدا اعتقاد ندارند از کارهاي خود اهداف خوبي دارند و در عوض گاهي افرادي که به خدا معتقد هستند از کارهاي خود اهداف ناپسندي دارند؟ در پاسخ بايد گفت: در اينجا ديدگاه و تفکر، موردنظر است نه افراد. آري ممکن است افراد خداباور باشند اما رفتاري غير الهي داشته باشند يا به‌عکس غير موحد باشند اما گاهي رفتار خوب و پسنديده داشته باشند؛ درحالي‌که تفکر از دو حال خارج نيست يا الهي است يا غير الهي و ممکن نيست از تفکر الهي هدف غير الهي برآيد و از تفکر غير الهي، هدف الهي برآيد.
لازم به ذکر است تفکر غير الهي، تفکري مادي و محدود به امور دنيوي است که دو ويژگي مهم آن عبارت است از:
ممکن است موجب تأمين نيازهاي دنيوي گردد و چه‌بسا براي زندگي دنيوي، اهداف خوبي تلقي شود
نسبت به مسائل معنوي و اخروي بي‌تفاوت و غيرمفيد است يا به عبارتي تک‌بعدي بوده و جامع نيست.
بنابراين همان‌گونه که گفتيم هدف شخصي که تفکر غير الهي دارد معمولاً کسب درآمد يا شهرت و در بهترين حالت خدمت به همنوع و يا هر دو است. امّا رضايت خداوند و پاداش اخروي مدنظر او نيست؛ چون خدا و آخرت را قبول ندارد يا اگر قبول دارد در قصد و هدف خود دخالت نمي‌دهد. در صورت اول که هدفش کسب درآمد و شهرت است، هدف او مادّي و در صورت دوّم که هدفش خدمت به همنوع است، هدف او انساني است اما الهي نيست. توجه داشته باشيم ممکن است «انسانيت، منهاي رضاي خدا و منهاي توجه به آخرت»، در حرف يا عمل مورد قبول افراد خداناباور قرار گيرد اما با نگاه توحيدي سازگار نيست. اگر کسي خداباور است چرا بايد انسانيت را منهاي خدا و آخرت مدنظر قرار دهد؟ بدون شک چنين کسي انسانيت و اخلاق را هديه الهي و در راستاي رضاي خدا مي‌داند.
کسي که تفکر غير الهي دارد ميل به دانستن دارد و ممکن است هدفش از فراگرفتن علم، افزايش اطلاعات و کسب معلومات باشد اما چنين شخصي حيات انسان و موجودات را به‌عنوان آيت الهي و نشانه علم و حکمت خداوند مطالعه نمي‌کند. ازاين‌رو صدها و هزاران شگفتي و پيچيدگي در خواص و ساختار ترکيبات شيميايي که حاکي از نظم هدفمند و قدرت بي‌نهايت آفريدگار آن‌ها است، مي‌بيند اما از مخلوق پي به خالق نمي‌برد. حتي ممکن است منکر خدا نباشد اما هدفش از علم، شناخت خدا و کسب معرفت و فروتني در مقابل او نيست.