پروفسور چارلز هارد تاونز

 (گرايش فيزيک ليزر)

آثار: چارلز تاونز بخشي از تحقيقاتش را در فيزيک ليزر و ستاره‌شناسي چاپ کرده و متأسفانه به‌جز يک کتاب هيچ‌کدام به فارسي ترجمه نشده است. تعدادي از تأليفات ايشان عبارت‌اند از:

داستان ليزر ترجمه‌شده توسط جميل آريايي، کوانتوم الکترونيک[1]، طيف‌سنجي امواج ماکرويو[2]، ساختن امواج[3]

پيشينه و فعاليت‌ها: پرفسور تاونز فيزيکدان بسيار برجسته و مخترع ليزر که دکتري فيزيک خود را در سال 1935 از موسسه تکنولوژي کاليفرنيا اخذ نموده است. ايشان داراي افتخارات علمي متعددي بوده به‌طوري‌که 27 مدال افتخار از دانشگاه‌هاي مختلف و جوايز بسياري از دولت‌ها و مؤسسات علمي کسب نموده است، جوايزي همچون: برنده جايزه نوبل(1964)، جايزه آکادمي ملي علوم (1962)، مدال بين‌المللي نيلزبور[4](1979) و ... .

ديدگاه: ايشان دانشمندي موحد بوده به‌طوري‌که در آثار و سخنراني‌هايش بارها بر آن اشاره داشته است. به‌عنوان نمونه در جواب اين پرسش که آيا ازنظر ايشان هيچ تعارضي بين تعريف علم و دين وجود دارد، مي‌گويد: «من هيچ تعارض ضروري بين علم و دين نمي‌بينم. به‌طور واضح اين دو خيلي به هم مربوط‌اند و اگر خوب آن‌ها را درک کنيم، بايد به هم نزديک و برهم منطبق باشند.»[5]

پرفسور هانس اس پلندل[6]

آثار: ايشان مؤلف بيش از 140 مقاله علمي و تعدادي مقاله درباره فلسفه و آموزش فيزيک بوده و همچنين ويراستار 4 کتاب بوده است.[7] دو مورد از کتاب‌هاي که ايشان ويرايش کرده‌اند عبارت است از:

مسائل فلسفي فيزيک مدرن[8]؛ روش هسته‌اي براي تغيير شکل زباله‌هاي هسته‌اي[9].

پيشينه و فعاليت‌ها: وي در سال 1927 دکتري فيزيک با گرايش هسته‌اي از دانشگاه ييل اخذ کرد.

استاد دانشگاه ايالتي فلوريدا بوده و همچنين در آزمايش‌هاي هسته‌اي در آزمايشگاه‌هاي اوک ريچ[10]، بروک هيون[11]، لس آلموس[12] و سرن[13] مشارکت داشته است. در ضمن مطالعات و کارها زيادي در حل مسائل زيست‌محيطي ناشي از ضايعات هسته‌اي انجام داده است.

ديدگاه: ايشان علم و دين را مکمل هم مي‌داند. در پاسخ به تعريف علم و دين مي‌گويد: «علم و دين هر دو کوشش‌هاي انساني براي يافتن پاسخ به سؤالات اساسي نظير خلقت جهان و نوع انسان، جهان و نيروهايي که باعث به وجود آمدن آن شده‌اند و سرنوشت نهايي نوع انسان در جهان است. علم مي‌کوشد جواب‌هاي اين سؤال را عمدتاً از طريق مشاهده، آزمايش و استدلال منطقي-رياضي به دست آورد و دين از طريق وحي به آن‌ها پاسخ مي‌دهد.» و همچنين در جواب اين سؤال که آيا حوزه فعاليت علم و دين جداست مي‌گويد: «علم بدون دين لنگ مي‌زند.»[14]

پروفسور هانس جان آر. آلبرايت[15]

آثار: تعداد زيادي مقاله بعلاوه يک کتاب با عنوان مقدمه‌اي بر فيزيک اتمي و هسته‌اي[16] که هنوز ترجمه نشده است.

پيشينه و فعاليت‌ها: ايشان دکتري خود را در رشته فيزيک و در سال 1964 ميلادي از دانشگاه ويسکانسين[17] گرفت.

استاد فيزيک دانشگاه پردو و فلوريدا، محقق مدعو در آزمايشگاه‌هاي ملي آرگون[18]، فرمي لب[19] و کاونديش بوده است.

ديدگاه: پرفسور آلبرايت تحقيقات زيادي در مورد رابطه علم و دين انجام داده‌اند. به‌عنوان نمونه در پاسخ به اين سؤال که مي‌توان علم و دين را کاملاً از هم جدا کرد به اين ضرب‌المثل اشاره مي‌کند: «علم و دين مجزا، کوري و بي‌اثري به بار مي‌آورد.»[20]

پروفسور جان بايل[21]

آثار: بيش از 20 مقاله علمي درزمينه نجوم، فيزيک و رياضيات دارد و همچنين حدوداً همين تعداد مقاله درباره علم و دين دارد. وي دو کتاب به فارسي ترجمه نشده با موضوعات «خدا و کيهان»[22] و همچنين «چالش خداوند: مرتبط کردن ماده، ذهن و رياضيات»[23] تأليف کرده است.

پيشينه و فعاليت‌ها: وي فارغ‌التحصيل دکتري نجوم از دانشگاه بريتيش کلمبيا در سال 1949 ميلادي است.

ديدگاه: بايل ازجمله فيزيکداناني است که علاوه بر تحقيقات علمي درزمينه رابطه علم و دين نيز تأليفات زيادي دارد. وي در باب فعاليت علم و دين مي‌گويد: «علم مي‌تواند به ما کمک کند تا کاوش علمي خود را در خدمت خداوند به‌کارگيريم و به‌عنوان نمايندگان زميني او دانش علمي را براي منفعت انسان‌ها و ستايش خداوند بکار گيريم.»[24]

پروفسور جرج اف. آر. آليس[25]

آثار: ايشان داراي مقالات علمي زيادي درزمينه فيزيک نظري هستند و همچنين چندين کتاب را با همکاري ديگران تأليف کرده‌اند که در زير به تعدادي از آن‌ها اشاره مي‌شود.

«ساختار بزرگ‌مقياس فضا- زمان»[26]؛ «فضا- زمان منحني و تخت»[27]؛ «آيا جهان باز است يا بسته؟ چگالي ماده در جهان»[28]؛ «نگرش سيستم ديناميکي به کيهان‌شناسي»[29]؛ «درباره سرشت اخلاقي جهان»[30].

پيشينه و فعاليت‌ها: وي در سال 1964 ميلادي دکتري خود را در رشته فيزيک نظري و رياضيات کاربردي از دانشگاه کمبريج اخذ کرد. در دانشگاه‌هاي مختلفي کرسي استادي داشته و داراي جوايز علمي متعددي ازجمله جايزه اول مسابقه مقاله‌نويسي بنياد پژوهشي گرانش (1979)، جايزه تمپلتون[31] (2003) و غيره است.

ديدگاه: وي ازجمله دانشمنداني است که به مکمل بودن علم و دين اعتقاد دارد و مي‌گويد: «نمي‌توان فعاليت علمي و ديني را کاملاً از هم جدا کرد.»[32]

 پروفسور آندره گيب[33]

آثار: وي بيش از 100 مقاله علمي و 8 کتاب دارد. تعدادي از کتاب‌ها در ادامه معرفي مي‌گردد.

«خواص خلأ کوانتومي در ميدان‌هاي قوي»[34]؛ «مسئله اندازه‌گيري در فيزيک کوانتومي»[35]؛ «اثرات کوانتومي در ميدان‌هاي خارج قوي»[36].

پيشينه و فعاليت‌ها: وي دکتري خود را در سال 1980 ميلادي در رشته فيزيک و رياضيات در روسيه اخذ کرد. مدتي رئيس آزمايشگاه فيزيک نظري فريدمن[37] بوده و همچنين استاد دانشگاه سنت پترزبورگ[38] روسيه است. زمينه کاري وي در فيزيک ذرات بنيادي و کيهان‌شناسي است.

ديدگاه: ايشان ازجمله فيزيکداناني است که اعتقاد دارد علم واقعي علم ديني است و در ادامه مي‌گويد: «علم جستجو براي يافت معناي نهفته جهان و وحدت آن است. من با کلام فيزيکدان معروف اچ. هرتز موافقم که بعد از کشف معادلات ماکسول گفت:«ما کتابي کشف کرديم که با دست خدا نوشته شده است.» هدف ما به‌عنوان يک دانشمند اين است که چنين متوني را کشف کنيم.»[39]

پروفسور پيتر. اي. هاجسون[40]

آثار: وي بيش از 300 مقاله علمي درباره فيزيک هسته‌اي و 12 کتاب تأليف کرده است. موضوع تعدادي از کتاب‌ها عبارت است از:

انرژي، محيط‌زيست و تغيير آب‌وهوا[41]، الهيات و فيزيک جديد[42]، علم و اعتقاد در عصر هسته‌اي[43]، انرژي هسته‌اي، انرژي و محيط[44].

پيشينه و فعاليت‌ها: فارغ‌التحصيل دکتري هسته‌اي در سال 1966 از دانشگاه لندن بوده و همچنين در دانشگاه آکسفورد کرسي استادي داشته است.

ديدگاه: همين کافي است که بدانيم ايشان مدتي ويراستار مقالات مروري علم و دين بوده است.[45]

پروفسور مهدي گلشني

آثار: ايشان درزمينه علم و دين آثار زيادي دارند که در ادامه به تعدادي از آن‌ها اشاره مي‌شود.

فيزيک مکانيک، جلد اول، نويسنده‌ها: ديويد هاليدي و رابرت رزنيک، فيزيک، ترجمه دکتر گلشني با همکاري آقاي ناصر مقبلي، تهران: مرکز نشر دانشگاهي؛ (برنده جايزه کتاب سال 1364)

درآمدي بر فيزيک امروز، نويسنده هانس اوهانيان، ترجمه دکتر گلشني با همکاري آقاي ناصر مقبلي، تهران: انتشارات خوارزمي

قرآن و علوم طبيعت، تهران: انتشارات اميرکبير، از علم سکولار تا علم ديني: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي

علم و دين و معنويت در آستانه قرن بيست و يکم: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي

تحليلي از ديدگاه‌هاي فلسفي فيزيک‌دانان معاصر: انتشارات اميرکبير، (برنده جايزه کتاب سال 1370)

علم، دين و فلسفه: انتشارات کانون انديشه جوان

آيا علم مي‌تواند دين را ناديده بگيرد: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي

پيشينه و فعاليت‌ها: دکتر گلشني در اصفهان چشم به جهان گشود. در سال 1339 ليسانس فيزيک را از دانشگاه تهران اخذ نمود و دکتراي فيزيک خود را از دانشگاه کاليفرنيا (برکلي – آمريکا) در سال 1348 گرفت. ايشان عضو هيئت‌علمي و استاد ممتاز دانشگاه صنعتي شريف و همچنين بنيان‌گذار و رئيس گروه فلسفه علم دانشگاه صنعتي شريف بودند که در تيرماه 1397 و پس از 48 سال فعاليت علمي و دانشگاهي بازنشسته شدند.

مسؤوليت‌هاي علمي- دانشگاهي

عضو پيوسته فرهنگستان علوم (از ابتداي آن) و رئيس گروه علوم پايه آن (از 1369 تا 1379)

 سرپرست گروه علوم پايه شوراي عالي برنامه‌ريزي (از 1369 تا 1380)

 عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي (از 1375 تاکنون)

رئيس دانشکده فيزيک دانشگاه صنعتي شريف (از 1352 تا 1354 و از 1366 تا 1368)

معاون آموزشي و دانشجويي دانشگاه صنعتي شريف (از 1357 تا 1359)

رئيس (و بنيان‌گذار) گروه فلسفه علم دانشگاه صنعتي شريف (از 1374 تا تيرماه 1397)

 رئيس پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي (از 1372 تا 1387)

خدمات علمي- فرهنگي

پايه‌گذاري گروه فلسفه علم دانشگاه صنعتي شريف (اولين نهادي که در ايران عهده‌دار تربيت دانشجو در رشته فلسفه علم است.)

فعاليت مؤثر در راه‌اندازي دوره دکتراي فيزيک در دانشگاه صنعتي شريف (اولين دوره دکتراي فيزيک در ايران)

پايه‌گذاري تحقيقات درزمينه «فيزيک بنيادي» در ايران

فعال کردن تحقيقات در زمينه‌هاي «علم و دين» و «فيزيک و فلسفه» در ايران

مشارکت در برنامه‌ريزي و تأسيس مرکز تحقيقات فيزيک نظري و رياضيات

عضو مؤسس انجمن بين‌المللي علم و دين (کمبريج، انگلستان)

مشاوره و مشارکت در پروژه اجلاس علم و جستجوي معنويت (1998- برکلي، آمريکا) که نقطه عطفي در تاريخ مناسبات علم و دين در غرب محسوب مي‌شود.

راه‌اندازي نشريات نامه علم و دين، آفاق الحضاره الاسلاميه و نامه علوم انساني در پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي

راه‌اندازي مرکز تحقيقات امام علي، پژوهشکده اقتصاد، گروه انديشه سياسي اسلام، گروه غرب‌شناسي، گروه مطالعات زنان، گروه علم و دين، گروه فلسفه براي کودکان و دوره‌هاي دکتراي تاريخ علم در تمدن اسلامي و دکتراي فلسفه علم در پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي و دکتراي فلسفه علم در دانشگاه صنعتي شريف

جوايز و عناوين افتخاري

استاد نمونه دانشگاه صنعتي شريف

استاد نمونه آموزش عالي کشور

جايزه تمپلتون براي درس علم و دين

داور بين‌المللي جايزه علم و دين تمپلتون

 برنده دو دوره جايزه کتاب سال ايران

چهره ماندگار فيزيک در سال 1381

دريافت نشان درجه‌يک دانش در مراسم بزرگداشت مشترک فرهنگستان‌ها به‌عنوان برگزيده فرهنگستان علوم در سال 1388

دريافت جايزه علامه طباطبائي در سال 1391

پروفسور پائول ديويس[46]

آثار: وي علاوه بر مقالات علمي زيادي که دارد، حدود 25 کتاب نيز تأليف کرده که 3 کتاب علمي و مربوط به فيزيک نظري و کوانتوم است و بقيه موضوعات عمومي و فلسفي هست. سه کتاب فلسفي از ايشان ترجمه‌شده که در ادامه اشاره مي‌شود.

«خدا و فيزيک مدرن» (موضوع فلسفي)، ترجمه‌شده توسط محمدعلي انديشه خراساني، انتشارات سروش

«بنياني علمي براي جهان عقلاني» (موضوع فلسفي)، ترجمه‌ شده توسط محمدابراهيم محجوب، انتشارات گمان

«سه دقيقه آخر»[47] (موضوع کيهان‌شناسي و راجع به سرنوشت جهان است)، ترجمه‌شده توسط عاطفه حاتمي، انتشارات هرمز

ازجمله کتاب‌هاي فيزيکي ديويس که البته ترجمه نشده عبارت است از: «ميدان‌هاي کوانتومي در فضاي خميده»[48]؛ «کوانتوم مکانيک»[49]

پيشينه و فعاليت‌ها: دکتراي فيزيک خود را ارسال 1970 در دانشگاه کالج لندن به پايان رسانيد. او سپس تحقيقات فوق دکتري خود را در دانشگاه کمبريج گذراند. وي استاد در دانشگاه ايالتي آريزونا[50] است و علايق پژوهشي او درزمينه کيهان‌شناسي، نظريه ميدان کوانتومي و اخترزيست‌شناسي است.

ديويس چند جايزه علمي در استراليا و انگلستان دريافت کرده که ازجمله مي‌توان به مدال و جايزه 2001 کلوين[51] از مؤسسه فيزيک، جايزه 2002 فارادي[52] توسط انجمن سلطنتي و جايزه تمپلتون[53] در سال 1995 اشاره کرد.

[1]. Quantum Electronics (Publisher Columbia University Press).

[2]. Microwave Spectroscopy (Publisher McGraw-Hill).

[3]. Making Wave Publisher:American Institute of Physics.

[4]. Niels Bohr.

[5]. فيزيک‌دانان غربي و مسئله خداباوري، ص 468.

[6]. Hans S. Plendl.

[7]. فيزيک‌دانان غربي و مسئله خداباوري، ص 353.

[8]. Philosophical Problems of Modern Physics.

[9]. Nuclear Methods for Transmutation of Nuclear Waste edited.

[10]. Oak Ridge.

[11]. Brookhaven.

[12]. LosAlamos.

[13]. CERN.

[14]. فيزيک‌دانان غربي و مسئله خداباوري، ص 354.

[15]. Prof. Jhon R. Albright.

[16]. Introduction to Atomic and Nuclear Physics.

[17]. University of Wisconsin-Madison.

[18]. Argonne National Laboratory.

[19]. Fermilab.

[20]. فيزيک‌دانان غربي و مسئله خداباوري، ص 28.

[21]. Prof. John Byl.

[22]. God and Cosmos: A Christian View of Time, Space, and the Universe (Edinburgh: Banner of Truth, 2001).

[23]. The Divine Challenge: On Matter, Mind, Math & Meaning (Edinburgh: Banner of Truth, 2004).

[24]. فيزيک‌دانان غربي و مسئله خداباوري، ص 100.

[25]. Prof. George F. R. Ellis.

[26].  .The Large Scale Structure of Space-Time. By Hawking, S.W. Ellis, G.F.R.(Cambridge: Cambridge University Press).

[27]. Flat and Curved Space Times, (Oxford University Press, 1988.).

[28]. Is The Universe Open or Closed? The Density of Matter in the Universe. (Cambridge University Press, 1997.).

[29]. Dynamical Systems in Cosmology.)Cambridge University Press, 1997.).

[30]. On The Moral Nature of the universe. (Cosmology, Theology, and Ethics. Fortress Press, 1996.).

[31]. بزرگ‌ترين جايزة مالي در جهان درزمينه علم و دين.

[32]. فيزيک‌دانان غربي و مسئله خداباوري، ص 138.

[33]. Prof. Andrey Grib.

[34]. Vacuum quantum effects in strong fields.

[35]. Problem of noninvariant vacuum in quantum field theory.

[36]. Quantum effects in intensive external fields.

[37]. Friedmann Laboratory for Theoretical Physics.

[38]. St.Petersburg.

[39]. فيزيک‌دانان غربي و مسئله خداباوري، ص 169.

[40]. Peter E. Hodgson.

[41]. Energy, the Environment, and Climate Change. (Imperial College Press, 2010).

[42]. Theology And Modern Physics. (London: Ashgate Publishing).

[43]. Science and Belief in the Nuclear Age. (Sapientia Press of Ave Maria University, 2005.).

[44]. Nuclear Power, Energy and the Environment. (London: Imperial College Press, 1999.).

[45]. فيزيک‌دانان غربي و مسئله خداباوري، ص 213.

[46]. Prof. Paul Davies.

[47]. The Last Three Minutes.

[48]. Quantum Fields in Curved Space, (Cambridge University Press).

[49]. Quantum Mechanics, 2nd edition, (CRC Press, 1994).

[50]. Arizona State University.

[51]. Kelvin Medal.

[52]. Faraday Prize.

[53]. Templeton Prize.