ویکی الهی

پيوست ج

1401/10/20 16:48

فصل قبل

با توجه به منابع به نظر مي‌رسد دانشمندان مسلمان و بخصوص ايراني چندين قرن قبل از نيوتن در نوشته‌هاي خود به قوانين حرکت که منتسب به نيوتن است اشاره‌کرده‌اند. به‌عنوان نمونه ابن‌سينا در کتاب "الاشارات و التبنيهات" مي‌گويد: «انک لتعلم الجسم اذا خلي و طباعه ولم يعرض له من الخارج تأثير غريب لم يکن له بد من موضع معين و شکل معين من طباعه مبدأ استيجاب ذلک»<a href="#_ftn1" name="_ftnref1">[1]</a> يعني «همان‌گونه که مي‌دانيد هر جسم در طبع و حالت خاصي هست و از اين حالت خارج نمي‌شود مگر اينکه يک عامل خارجي بر روي آن تأثير بگذارد.» يا در همان کتاب مي‌گويد: «اذا کان شي ما يحرک جسماً و لاممانعة في ذلک الجسم کان قبولة الاکبر حيث لامعاوقه اصلاً»<a href="#_ftn2" name="_ftnref2">[2]</a> يعني «اگر نيروي بر جسمي وارد شود که موجب حرکت آن نشود مقدار نيرو چه کوچک باشد و چه زياد تفاوتي ندارد چون‌که تغييري(کار) ايجاد نشده است». همچنين در رساله 24 اخوان الصفا چنين آمده: «الاجسام الکليات کل واحد له موضع مخصوص و يکون واقفاً فيها لايخرج الا بقسرقاسر» «همه اجسام در يک وضع مخصوص يا وضع بي‌حرکتي هستند مگر اينکه نيروي آن‌ها را مجبور کند که از حالت بي‌حرکتي دربيايند». فخر رازي نيز در کتاب»المباحث الشرقيه في علم الالهيات و الطبيعيات» به اين مطلب اشاره مي کند که هر شي‌ء به‌طور طبيعي در حالت خود (حرکت يا سکون هست و از آن حالت خارج نمي‌شود مگر اينکه نيروي به آن وارد شود.<a href="#_ftn3" name="_ftnref3">[3]</a>

<hr />
<a href="#_ftnref1" name="_ftn1">[1]</a>. الاشارات و التنبيهات، ص 70.

<a href="#_ftnref2" name="_ftn2">[2]</a>. همان، ص117.

<a href="#_ftnref3" name="_ftn3">[3]</a>. ر.ک: المباحث الشرقيه في علم الالهيات و الطبيعيات، ج1، صص557، و 632.

با توجه به منابع به نظر مي‌رسد دانشمندان مسلمان و بخصوص ايراني چندين قرن قبل از نيوتن در نوشته‌هاي خود به قوانين حرکت که منتسب به نيوتن است اشاره‌کرده‌اند. به‌عنوان نمونه ابن‌سينا در کتاب "الاشارات و التبنيهات" مي‌گويد: «انک لتعلم الجسم اذا خلي و طباعه ولم يعرض له من الخارج تأثير غريب لم يکن له بد من موضع معين و شکل معين من طباعه مبدأ استيجاب ذلک»[1] يعني «همان‌گونه که مي‌دانيد هر جسم در طبع و حالت خاصي هست و از اين حالت خارج نمي‌شود مگر اينکه يک عامل خارجي بر روي آن تأثير بگذارد.» يا در همان کتاب مي‌گويد: «اذا کان شي ما يحرک جسماً و لاممانعة في ذلک الجسم کان قبولة الاکبر حيث لامعاوقه اصلاً»[2] يعني «اگر نيروي بر جسمي وارد شود که موجب حرکت آن نشود مقدار نيرو چه کوچک باشد و چه زياد تفاوتي ندارد چون‌که تغييري(کار) ايجاد نشده است». همچنين در رساله 24 اخوان الصفا چنين آمده: «الاجسام الکليات کل واحد له موضع مخصوص و يکون واقفاً فيها لايخرج الا بقسرقاسر» «همه اجسام در يک وضع مخصوص يا وضع بي‌حرکتي هستند مگر اينکه نيروي آن‌ها را مجبور کند که از حالت بي‌حرکتي دربيايند». فخر رازي نيز در کتاب»المباحث الشرقيه في علم الالهيات و الطبيعيات» به اين مطلب اشاره مي کند که هر شي‌ء به‌طور طبيعي در حالت خود (حرکت يا سکون هست و از آن حالت خارج نمي‌شود مگر اينکه نيروي به آن وارد شود.[3]

[1]. الاشارات و التنبيهات، ص 70.

[2]. همان، ص117.

[3]. ر.ک: المباحث الشرقيه في علم الالهيات و الطبيعيات، ج1، صص557، و 632.

فصل بعد

ارسال نقد یا نظر

کتاب

فهرست

تاریخجه

پيوست ج