معنای فاعلیت حقیقی
1401/07/25 08:53فصل قبل
با یک نگاه دقیق عقلی و فلسفی می‌توان فهمید ازآنجاکه تنها علت هستی‌بخش خداوند است، پس فاعل حقیقی و تأثیرگذار حقیقی فقط اوست و نقش سایر علت‌ها، در حد زمینه‌سازی و مهیاکردن شرایط برای جاری شدن فیض الهی است.
بنابراین تأثیرگذاری تمام علت‌های طبیعی و غیرطبیعی در حد زمینه‌سازی و بسترسازی برای تأثیرگذاری فاعل حقیقی است، همان‌طور که در جمله‌ای معروف به این حقیقت اشاره شده است که: «لا مؤثر فی الوجود الا الله» یعنی هیچ تأثیرگذار حقیقی در عالم نیست مگر خداوند متعال.
عواملی که ما آن‌ها را بسترساز برای تأثیرگذاری می‌نامیم در همین بسترسازی و زمینه‌سازی نیز نیازمند آن فاعل حقیقی هستند، مقتضای اصول مسلّم عقلی و نیز باورهایی چون یکتایی خالق و یکتایی پروردگار که از باورهای مسلّم دینی ماست، بدین معناست که تنها خالق مستقل و تنها مدبری که در تدبیر کنندگی و تأثیرگذاری‌اش بی‌نیاز از غیر است خداوند متعال است.
تأثیرگذار حقیقی یکی بیش نیست و بقیه همان‌طور که در اصل وجودشان به او وابسته هستند، در اوصاف و افعالشان نیز وابسته به اویند.
بنابراین تمام آنچه ما در جهان می‌بینیم و تمام تأثیرگذاری‌ها و تأثیرپذیری‌هایی که در عالم مشاهده می‌کنیم در حقیقت جلوه گری خداوند است، اراده اوست که در قالب وقایعی در حوزه‌های شیمی و فیزیک و علوم طبیعی و مانند آن تبلور می‌یابد؛ نمی‌شود در کنار این وقایع، فاعل حقیقی و اراده کننده‌ی واقعی را در ورای آن‌ها ندید؛ نمی‌توان این وقایع را بریده و جدای از فاعل حقیقی دید.