براي دست‌يابي به تعريف علم مواد و متالورژي، ابتدا بايد تعريفي از زمينه‌هاي هر گرايش ارائه گردد تا بعد از آن بتوانيم به تعريف درستي از اين علم دست‌يابيم. از اين رو در ادامه به‌اختصار به اين موضوع پرداخته مي‌شود.

تعريف زمينه‌هاي علم مواد و متالورژي

الف: گرايش مهندسي مواد:

زمينه سراميک: به مواد جامدي که بخش عمده تشکيل دهنده آن‌ها مواد غيرفلزي و غيرآلي مثل اکسيدها و کاربيدهاي فلزي باشد، سراميک گفته مي‌شود. اين گرايش در مورد نحوه ساخت، کاربردها و خواص سراميک‌هاي صنعتي و سنتي بحث مي‌کند.

زمينه مهندسي و علم مواد: دانشي بين‌رشته‌اي است که در فصل مشترک رشته‌هاي فيزيک، شيمي و مکانيک قرار گرفته است. هدف اين رشته مطالعه ارتباط ميان ساختار و خواص مواد جهت بهبود خواص مواد، توسعه مواد نوين و طراحي فرآيند توليد مواد مهندسي به روش‌هاي گوناگون توليد است.

ب: گرايش مهندسي متالورژي:

زمينه ريخته‌گري: در گرايش ريخته‌گري از شکل دادن فلزات و آلياژها از طريق ذوب، ريختن مذاب در محفظه‌اي به نام قالب و آنگاه سرد کردن و انجماد آن مطابق شکل محفظه قالب بحث مي‌شود. نيز عيوب محصولات ريختگي، مواد مورد استفاده در ريخته‌گري، انواع روش‌هاي ريخته‌گري، نحوه آلياژسازي و انجماد فلزات بررسي مي‌گردد.

زمينه توليد فلزات (متالورژي استخراجي): گرايش متالورژي استخراجي‌ شامل‌ جدا کردن‌ فلزات‌ از سنگ‌ معدن‌ و تصفيه‌ آن‌ها (توليد فلزات‌)، شناخت‌ انواع‌ کوره‌ها، سوخت‌ها و فعل‌ و انفعالات‌ شيميايي‌ مي‌شود.

زمينه مهندسي سطح (خوردگي و حفاظت مواد): مجموعه علوم و تکنيک‌هايي است که به طراح امکان مي‌دهد مناسب‌ترين عمليات سطحي و يا پوششي را به نحوي انتخاب کند که پديده‌هاي سطحي همچون اصطکاک، سايش و يا خوردگي قطعات را کنترل نمايد.

زمينه شکل دادن فلزات: علمي است که در آن اصول و روش‌هاي تغيير شکل فلزات شکل‌پذير، با اعمال نيرو به آن‌ها بررسي مي‌شود.

باز تعريف زمينه‌هاي علم مواد و متالورژي

حال که با تعاريف رايج زمينه‌اي مختلف علم مواد و متالورژي آشنا شديم به بازتعريف الهي اين زمينه‌ها مي‌پردازيم.

الف: گرايش مهندسي مواد:

زمينه سراميک: در اين علم بشر آموخته است که خداوند چگونه خواصي چون تردي، ديرگدازي و سختي را در موادي غيرفلزي و غيرآلي مثل اکسيدها و کاربيدهاي فلزي، قرار داده است که بتواند به‌واسطه‌ي علمي که خداوند به او آموخته است در جهت آشنايي با کاربردهاي مختلف و ساخت انواع سراميک‌هاي صنعتي و سنتي تلاش نمايد.

به مواد جامدي که بخش عمده تشکيل دهنده آن‌ها مواد غيرفلزي و غيرآلي مثل اکسيدها و کاربيدهاي فلزي باشد، سراميک گفته مي‌شود. اين گرايش در مورد نحوه ساخت، کاربردها و خواص سراميک‌هاي صنعتي و سنتي بحث مي‌کند.

زمينه مهندسي و علم مواد: دانشي بين‌رشته‌اي است که در فصل مشترک رشته‌هاي فيزيک، شيمي و مکانيک قرار گرفته است. هدف اين رشته مطالعه ارتباط ميان ساختار و خواصي است که خداوند در مواد قرار داده است و از آن در جهت بهبود خواص مواد، توسعه مواد نوين و طراحي فرآيند توليد مواد مهندسي به روش‌هاي گوناگونِ توليد است.

ب: گرايش مهندسي متالورژي:

زمينه ريخته‌گري:  علمي است که به‌وسيله آن بشر به قدرت خدا آموخته است که چگونه فلزات را با ريختن در قالب شکل دهد و نيز چگونه با ترکيب فلزات مختلف به آلياژهاي گوناگون با خواص فيزيکي و مکانيکي متفاوت دست يابد.

 زمينه توليد فلزات (متالورژي استخراجي): علمي است که در آن خداوند به بشر قدرت داده است تا فعل و انفعالات شيميايي مواد را بشناسد و بتواند از آن در جهت جدا کردن‌ فلزات‌ از سنگ‌ معدن‌ و تصفيه‌ آن‌ها (توليد فلزات‌) استفاده نمايد.

 زمينه مهندسي سطح (خوردگي و حفاظت مواد): مجموعه علوم و تکنيک‌هايي است که به طراح امکان مي‌دهد مناسب‌ترين عمليات سطحي و يا پوششي را به نحوي انتخاب کند که پديده‌هاي سطحي را که خداوند در سطح فلزات قرار داده، همچون اصطکاک، سايش و يا خوردگي قطعات را کنترل نمايد.

زمينه شکل دادن فلزات: علمي است که در آن مي‌توان با آن با اصول و روش‌هايي آشنا شد که با اعمال نيرو، فلزاتي را که خداوند خاصيت شکل‌پذيري در آن‌ها قرار داده است، تغيير شکل داد.