1-3- معنای توجه دادن به هدف آفرینش چیست؟
1401/09/28 15:05فصل قبل
توجه دادن به هدف آفرینش یعنی آنکه مدرّس، دانشجویان خود را متوجه این نکته کند که چه مقصد و مقصودی را باید در زندگی خود دنبال کنند. به تعبیری از کجا آمده‌اند؟ به کجا می‌روند؟ و برای چه آمده‌اند؟ این سوالات را می‌توان به دو سؤال کلی تبدیل کرد: اول: چرا خداوند عالم و آدم را آفرید؟ دوم: فارغ از آنکه چرا خداوند ما را آفرید، ما چه مقصدی داریم و به کجا یا چه چیزی باید برسیم؟
در پاسخ سؤال اول به صورت مختصر می‌توان گفت: خداوند همه کمالات را دارد. یکی از کمالات «فیض» و بخشش به دیگران است. حال که خدا فیّاض است، می‌آفریند. یعنی اگر نیافریند فیّاض نیست و اگر دارای فیض و جود و بخشش نباشد، همه کمالات را ندارد و ناقص است. پس لازمه ذات خداوند آن است که بیافریند. البته او چیزی را می‌آفریند که خیر محض است و جز خوبی انجام نمی دهد (مانند فرشته[1])؛ یا چیزی را می‌آفریند که دارای اختیار است و می‌تواند با اراده و اختیار خود خوبی را انجام دهد (مانند انسان). او هرگز شرّ محض و موجودی که مجبور به انجام کارهای شرّ و بد است نمی‌آفریند.[2] پس خدا می‌آفریند چون خلاّق و به تعبیری «فیاض» است.
در پاسخ سؤال دوم به صورت مختصر می‌توان گفت: حال که خداوند ما را آفرید، ما مخلوقات (به ویژه انسان‌ها) مقصدی داریم که برای نجات و رستگاری باید خود را به آن مقصد برسانیم. مقصدی که در آن رنج و درد و نیز ترس و اندوه نباشد. این مقصد همان بهشت جاویدان است و اگر با همتی بلندتر نگاه کنیم، این مقصد، انس دائمی با خداوند است که سراسر، لذت و سرور است و از آن به «ملاقات خدا» یا «لقاءالله» تعبیر می‌شود.[3] البته راه رسیدن به این مرتبه، بندگی خدا است[4]. از آنجا که رسیدن به بهشت (که ملاقات با خداوند نیز در درون آن نهفته است) در عالم آخرت قابل دسترسی است، هدف آفرینش در آخرت تحقق پیدا می‌کند.[5] پس مقصد انسان، آخرت، بهشت و لقاءالله است.
برای تدریس با جهت‌گیری الهی مدرس باید دانشجویان را به خداوند و هدف آفرینش و به عبارتی همان مبدأ و معاد توجه دهد. البته در صفحات آینده به شیوه‌‌‌‌های توجه دادن به این دو مهم پرداخته خواهد شد.
[1] ـ البته برخی از علما معتقدند: فرشتگان هم با اختیار خود و بر اساس عقل بدون شهوت و غضب خدا را اطاعت می‌کنند.
[2] ـ بعضی از افراد فکر می‌کنند شیطان را خدا شیطان آفریده و شرّ محض است. در حالی که خدا موجودی از جنس جن آفرید که می‌توانست با اراده و اختیار خود خوبی را انجام دهد و البته چون دارای اختیار بود می‌توانست بدی هم انجام دهد. و اصلا این چیزی نیست که مختص شیطان باشد، انسان ها همینطور هستند و می توانند نقش گمراه کردن دیگران را ایفا کنند، به همین خاطر ما در سوره مبارکه «ناس» از شیاطین انسانی و جنی به خداوند پناه می بریم.
[3]ـ ای انسان با سختی به سوی پروردگارت حرکت می‌کنی و او را ملاقات می‌کنی (انشقاق: 6).
[4]ـ جن و انس را نیافریدم مگر برای آنکه مرا بندگی کنند ( ذاریات: 56).
[5]ـ توجه داشته باشید انس دائمی با خداوند و توجه ی تام و تمام به خداوند (که از آن به فنا تعبیر می‌شود)، به صورت مستمر و همیشگی در این دنیا میسر نیست. چون انسان تا در این دنیا هست ناگزیر باید به امور بدنی و دنیوی خود مشغول باشد.