در اينجا جهت استفاده اساتيد محترم سرفصل هاي رشته علوم تربيتي با گرايش آموزش و پرورش دبستاني، مصوب وزارت علوم آورده مي شود.

سرفصل رشته آموزش ابتدايي:

سرفصل هاي درس : ادبيات کودکان و نوجوانان

معرفي درس و منطق آن

آموزش كودكان در دنياي امروز بايد توانايي آنان را براي رويارويي موثر با تحولات به به طور فزاينده اي افزايش دهد. بخشي از اين توانايي ناظر به مهارت هاي مطالعه و يادگيري است. اولين عادات مطالعه و انگيزه براي خواندن در كودكان از دوران كودكي و سالهاي آغازين تحصيل در مدرسه شروع مي شود. آشنايي معلمان با مهارتهاي مطالعه و روشهاي خواندن به آنان در انتخاب منابع خواندني مناسب با سطح توانايي كودكان و هدايت آنان براي تبديل شدن به خوانندگان مستقل كمك مي كند.

فرصت هاي يادگيري، محتواي درس و ساختار آن:

فصل 1: ماهيت و ضرورت ادبيات كودكان و نوجوانان

تعريف ادبيات

تعريف ادبيات كودك و نوجوان

سير تحول ادبيات كودك و نوجوان در ايران و جهان

تفاوت ادبيات كودك با بزرگسالان

ضرورت ادبيات كودك و نوجوان

اهداف ادبيات كودكان و رابطه ان با وي‍ژگيهاي كودك

اهداف ادبيات نوجوانان و رابطه آن با ويژگي هاي نوجوان

تكليف يادگيري:

مطالعه مقالات/ پژوهش ها در زمينه ادبيات كودكان و ارائه گزارش آن به كلاس

فصل 2 : مدل هاي خواندن

چرا خواندن در دوران كودكي مهم است؟

اهميت موفقيت هاي اوليه براي همه كودكان

مدل معلم دانش آموز

مدل خواندن مشاركتي

مدل خواندن مستقل

هدايت خواندن

كنفرانس هاي غير رسمي خواندن

تكليف عملكردي:

با توجه به علاقه و رغبت كودك در گروه سني خاص يك كتاب داستاني يا غير داستاني را براي آموزش روش هاي خواندن انخاب و نتايج ان در درك/ تقويت مهارتهاي خواندن را گزارش(گزارش تصويري) نمايد. با شناسايي سطح توانايي يك گروه از دانش آموزان، راهبرد خواندن مشاركتي را اجرا (تهيه گزارش تصويري) نمايد.

فصل 3 : انواع ادبيات كودكان و نوجوانان

ادبيات شفاهي

داستانهاي شگفت انگيز

داستانهاي واقع گرا

افسانه ها/ داستانهي اساطير

آثار مستند

شعر و سرود

نمايشنامه

تكليف يادگيري:

نمونه اي از داستان ، شعر؛ نمايشنامه و ... مرتبط با گروه سني خاص را جمع اوري و به جهت تناسب آن با ويژگي هاي سني مورد نقد و بررسي قرار دهد.

فصل 4: معيارهاي انتخاب كتاب براي كودكان و نوجوانان

معيار هاي محتوايي

معيار هاي نگارشي

معيار هاي تصويري

معيار هاي ظاهري

تكليف يادگيري:

نمونه داستانها ؛ اشعار ، نمايشنامه هاي جمع آوري شده در فصل سوم را به جهت معيارها مورد نقد و ارزيابي قرار دهد.

فصل 5 : نقد در ادبيات كودكان و نوجوانان

نقد و ادبيات كودك و نوجوان

مفهوم نقد

اهميت و فايده نقد

ضرورت نقد در ادبيات كودكان

ويژگي هاي نقد و منتقد

تكليف يادگيري:

گزارش نقد آثار منتشر شده در زمينه ادبات كودكان و نوجوانان كه در نشريات منتشر شده است را جمع اوري و به جهت ارزش علميو رعايت وي‍ژگي هاي نقد مورد بررسي قرار دهد.

فصل 6 : كتابخانه هاي كودكان و نوجوانان

كتابخانه هاي مدارس

تعريف و اهداف كتاب خانه هاي مدارس

نقش مدارس در ايجاد علاقه مندي در كودكان

چگونگي استفاده از كتاب خانه ها در فرآيند ياد دهي يادگيري

تكليف يادگيري:

كارگروهي: كتاب خانه يك مركز آموزشي را بازديد و گزارشي از چگونگي ارائه خدمات به دانش آموزان و معلمان در دو بعد علاقه مند نمودن دانش آموزان به كتابخئاني و استفاده از منابع در فرآيند ياددهي- يادگيري به همراه پيشنهاداتي براي استفاده بهينه/ تنوع روش هاي استفاده ارائه نمايد.

دانشجويان با مراجعه به سايت هاي اينترنتي نمونه اي از كتابخانه هاي الكترونيكي را شناسايي و كاركرد هاي آن را به كلاس گزارش نمايند.

سرفصل هاي درس : تحليل محتواي کتب درسي1

معرفي درس و منطق آن

درك دانشجويان نسبت به ملاكهايي كه كيفيت مواد آموزشي براساس آن مورد ارزيابي قرار مي گيرد اين امكان را فراهم مي كند تا آنان نقاط قوت و كاستي هاي مواد آموزشي را شناسايي نموده و آن را با اقتضائات محيط يادگيري و نياز دانش آموزان تطبيق دهند. كسب تجربه در زمينه تحليل مواد آموزشي زمينه مشاركت در فرآيند توليد مواد آموزشي را آينده افزايش داده و منجر به شكل گيري ظرفيت در سطح مدارس و مناطق آموزشي براي فاصله گرفتن از سيستم متمركز فعلي در نظام آموزشي و رفتن به سمت كاهش تمركز مي شود.

فرصت يادگيري، محتواي درس و ساختار آن

فصل اول: ساختار برنامه هاي درسي دوره ابتدايي

رويكرد برنامه درسي

اهداف برنامه

اصول حاكم بر انتخاب و سازماندهي محتوا

روش هاي ياددهي- يادگيري

روش هاي ارزشيابي

مواد آموزشي در برنامه درسي

تكليف يادگيري:

مطالعه منابع برنامه ريزي درسي (مقالات كتابها)و پژوهش هاي انجام شده در زمينه تحليل محتواي كتابهاي درسي و تهيه گزارش از نقش مواد آموزشي/ نقاط قوت و ضعف در يادگيري دانش آموزان دوره ابتدايي مطالعه مشاركت معلمان در طراحي و تدوين مواد آموزشي در ساير كشور ها .

تكليف عملكردي:

ساختار يك نمونه برنامه درسي دوره ابتدايي را به جهت نقش هر يك از عناصر در سازماندهي مواد آموزشي بررسي نمايد و گزارش نمايد

فصل دوم : روشهاي تحليل محتوا

مفاهيم ، اصول و تكنيك هاي تحليل محتوا

روشهاي كمي در تحليل محتوا

مراحل روش تحليل كمي

اعتبار يافته ها

روش هاي كيفي در تحليل محتوا

مراحل روش تحليل كيفي

اعتبار يافته ها

تكليف يادگيري:

مطالعه حداقل دو گزارش پژوهشي در زمينه تحليل محتوايموتد آموزشي (كتاب، فيلم ، مقاله و نرم افزارو...)و نحوه استفاده از روشهاي كمي و كيفي در تحليل مطالعه و نظر خود را در مورد يافته هاي هر يك از اين دو روش در شناسايي نقاط قوت و ضعف محتوا به همراه پيشنهادات ارائه كند.

تكليف عملكردي:

يك نمونه از مواد آموزشي دوره ابتدايي را انتخاب و با استفاده از روشهاي كمي و كيفي آن تحليل و يافته ها را گزارش نمايد.

فصل سوم : تحليل محتواي مواد آموزشي

تحليل يكي از موضوعات درسي دوره ابتدايي در دو بعد ظاهري و سازماندهي محتوا

- مقوله هاي مورد بررسي در دو بعد ظاهري:

- صفحه آرايي

- قلم و فونت

- تصاوير گرافيكي و پويا نمايي

- جداول و نمودارها

- وي‍ژگي هاي فني

- مقوله هاي مورد بررسي در بعد سازماندهي محتوا:

- توالي

- اعتبار

- تعادل

- پوشش اهداف

- فرصت ها و تكاليف يادگيري

- راهبرد هاي آموزش

- راهبرد هاي ارزشيابي

تكليف عملكردي:

دانشجو مي تواند يكي از موضوعات درسي دوره ابتدايي را انتخاب نموده و در مرحله اول ارتباط مواد آموزشي باعناصر برنامه درسي و چگونگي تحقق آن را مورد بررسي قرار دهد. در مرحله دوم نيز هريك از مواد آموزشي را بر اساس ملاكها در هر يك از دو بعد سازماندهي محتوا و ويژگي هاي ظاهري مورد بررسي قرار مي دهد. تحليل هاي انجام شده به جهت استفاده از روش هاي كمي و كيفي و ملاكهاي هر يك از دو روش به صورت گروهي مورد نقد و بررسي قرار مي گيرد.

راهبردهاي تدريس و يادگيري

مطالعه فردي و تهيه خلاصه نظام مند از منابع علمي در زمينه روشهاي تحليل محتوا/ روش هاي بكار گرفته شده در پژوهش هاي تحليل محتوا و ارائه آن در سمينار هاي كلاسي يا در سطح واحد آموزشي.استفاده از شيوه مشاركتي در ارزيابي فعاليت هاي فردي و گروهي بر اساس ملاكهاي تحليل محتوا. شركت در سمينار هايي كه در محيط آموزشي/ مراكز علمي و اظهار نظر در مورد گزارش هاي ارائه شده .

سرفصل هاي درس: روانشناسي تربيتي

عمده‌ترين مباحث روان شناسي تربيتي

رشد شناختي (نظريه رشد شناختي پياژه، برونر، ويگوتسکي)

يادگيري ‌و‌ انگيزش (نظريات يادگيري رفتاري، شناختي، سازنده گرايي)

تفاوت‌هاي فردي در يادگيري (سبک‌هاي يادگيري و تفکر و راهبردهاي يادگيري و مطالعه: شناخت و فراشناخت)

هوش و تفکر (هوش، تفکر انتقادي، حل مسئله و آفرينندگي)

آموزش (طراحي آموزشي، هدف‌هاي آموزشي، شيوه‌هاي تدريس و کلاس داري)

سنجش و ارزشيابي (سنجش يادگيري، ارزشيابي پيشرفت تحصيلي)

هدف: كسب دانش هاي لازم در اصول ومباني روان شناسي تربيتي و موضوعات مربوطه ، تقويت قدرت تفكر، تحليل و تفسير مسائل و مشكلات تربيتي از ديدگاه رواني، اجتماعي، عاطفي ايجاد قدرت تشخيص علل و عوامل پديد آورنده مسائل و مشكلات تربيتي از ديدگاه رواني و عاطفي ايجاد قدرت راهيابي و ارائه طريق براي ميائل و مشكلات تربيتي و شناخت روش هاي پيشگيري.

سرفصل دروس: (51 ساعت)

تعريف و موضوع و فايده روانشناسي

روش هاي بررسي و تحقيق فرضيه هاي روان شناسي

وراثت و محيط: تعريف وراثت، عوامل ارثي

محيط و هوش - وراثت و هوش

محيط و رفتار فردي و اجتماعي

رشد: تعريف و خصوصيات عمومي رشد

خانواده و تاثير آن در رفتار كودكان

اهميت خانواده و موقعيت كودك ، انتظار والدين

جو عاطفي خانواده و موقعيت اجتماعي خانواده

گروه همسن و تاثير آن در رفتار كودكان

ارتباط فرد با گروه همسن در سنهاي گوناگون ، رقابت ، پذيرش و ميزان هاي گروهي

احتياجات اساسي فردي

احتياجات رواني و عاطفي

رفتار دفاعي و اشكال مختلف آن

تئوري هاي ارتباطات عصبي

تئوري هاي شناختي

عوامل موثر در يادگيري، انتقال يادگيري،تشخيص يادآوري و فراموشي، عوامل موثر در حافظه

دقت: تعريف و شرايط دقت

تفكر: تعريف فكر و خصوصيات آن، عناصر عمده در تفكر، تفكر منطقي و اساس آن

خلاقيت: مراحل تفكر خلاق ، نظريه هاي گوناگون

هوش: تعريف هوش و ماهيت آن ، انواع هوش( هوش ماشيني، تجربي ، اجتماعي) ، عوامل موثر در هوش ، انواع تست هاي هوشي

انظباط: تعريف انظباط و انواع آن مقررات معلم، گروهي و شخصي، عوامل موثر در پيدايش مسائل انضباطي

شخصيت: تعريف شخصيت و منش ، انواع شخصيت ، منش در دوره كودكي و نوجواني

منابع:

روان شناسي تربيتي تاليف دكتر علي شريعتمداري، روانشناسي پرورشي- دكتر علي سيف )

سرفصل درس «اصول و مباني آموزش و پرورش ابتدايي»

معرفي درس و منطق آن

معلمان هر روز با تصميم گيري هاي پيچيده اي كه آينده فراگيران را تحت تاثير قرار مي دهد، روبه رو هستند . آنان براي اتخاذ تصميمات صحيح ، بايد از زاههاي مختلف يادگيري ، تفاوت هاي فردي، علايق و روش هاي يادگيري، و نيز اصول و مباني اين تصميمات آگاه بوده و نسبت به ايجاد فرصت هاي يادگيري قابل دفاع احساس تعهد كنند. اين امر نيازمند آگاهي معلمان نسبت به ماهيت اصول و چگونگي وضع اصول و نحوه بكارگيري ، تاثيرات آن در سطح كلاس درس و مدرسه است.

اهداف/ پيامدهاي يادگيري: در پايان اين واحد يادگيري دانشجو قادر خواهد بود:

با شناخت مباني و اصول آموزش و پرورش دوره ابتدايي، ميزان تاثير پذيري برنامه هاي درسي و موقعيت هاي تربيتي- آموزشي از مباني و اصول بررسي نمايد.

فصل اول: كليات

1- اهميت و ضرورت موضوع

تعريف آموزش و پرورش

ماهيت علوم تربيتي

علوم تربيتي و تقسيمات آن

ضرورت و اهميت آموزش و پرورش در دوران كودكي

فصل دوم: مباني آموزش و پرورش

مباني فلسفي آموزش و پرورش

مباني زيست شناختي آموزش و پرورش

مباني روان شناختي آموزش و پرورش

مباني جامعه شناختي آموزش و پرورش

مباني اقتصادي آموزش و پرورش

مباني آموزش و پرورش ابتدايي در ايران و جهان

تكليف يادگيري:

يكي از شاخه هاي علوم تربيتي را انتخاب و با مطالعه منابع علمي/ مقالات رابطه اين حوزه با مباني تربيت را تبيين كند. مباني آموزش و پرورش دوره ابتدايي را در يكي از كشور هاي جهان مطالعه و گزارش آن را به كلاس ارائه نمايد.

اهداف دوره ابتدايي را به جهت تاثير پذيري آن از مباني آموزش و پرورش مورد بررسي و گزارش آن را در قالب يك مقاله كوتاه ارائه دهد.

فصل سوم: تعريف اصل و بررسي منابع آن

فرق اصل و فرع

فرق اصل با هدف و روش

ماهيت اصل (كشف كردني است نه وضع كردني)

منابع كشف اصول آموزش و پرورش

ارتباط مباني با اصول

كاركردهاي اصول آموزش و پرورش

تكليف يادگيري:

ماهيت اصول حاكم بر برنامه هاي درسي دوره ابتدايي را به جهت وي‍ژگي اصول مورد بررسي قرار دهد و نتايج آن را با استفاده از مستندات ارائه شده در منابع علمي ارائه كند

فصل چهارم: هدف هاي آموزش و پرورش

نقش اهداف در آموزش

اهداف دوره ابتدايي در ساحت هاي تربيت

تربيت ديني، اعتقادي، اخلاقي

تربيت زيستي بدني

تربيت اجتماعي سياسي

تربيت زيبايي شناسي هنري

تربيت علمي فناورانه

تربيت اقتصادي حرفه اي

چارچوب برنامه درسي دوره ابتدايي

ارتباط اهداف دوره ابتدايي با اهداف دوره متوسطه

فصل پنجم: اصول آموزش و پرورش دوره ابتدايي

در نظر گرفتن واقعيت دوره كودكي و رشد

اصل فعاليت

اصل اجتماعي كردن

اصل خلاقيت

اصل تفرد يا شخصيت

اصل سنديت

اصل كمال

تكليف يادگيري:

يك فرصت تربيتي - آموزشي را (فيلم / گزارش) به جهت تبعيت و تاثير پذيري از اصول آموزش و پرورش دوره ابتدايي مورد نقد و بررسي قرار دهد.

يك مورد آموزشي/ تربيتي را با در نظر گرفتن اصول حاكم بر آموزش و پرورش ابتدايي تحليل و پيشنهاداتي را در راستاي اصول ارائه كند.

برنامه هاي درسي دوره ابتدايي را به جهت تبعيت از تاثير پذيري از اصول آموزش و پرورش دوره ابتدايي مورد نقد و بررسي قرار دهد.

فصل ششم: ارتباط اصول با روش هاي آموزش و پرورش

اصول روشهاي تدريس

روش هاي قديم

روشهاي شهودي

روش هاي فعال

تكليف عملكردي:

يك موقعيت تربيتي / آموزشي را به جهت رابطه ميان اهداف، اصول و روشها مورد نقد و بررسي قرار دهد.

يكي تصميم تربيتي اتخاذ شده از سوي خود را تحليل و پشتوانه هاي آن را بر اساس اصول آموزش و پرورش مسخص نمايد.

راهبرد هاي تدريس و يادگيري

تدارك ديدن فرصت هاي يادگيري مستقيم براي تبيين مباني و اصول تربيت در دوره ابتدايي و راهبردهاي غير مستقيم در قالب شيوه هاي مطالعه فردي و راهبردهاي شناختي براي تحليل اهداف و فرصت هاي تربيتي/ آموزشي است.

منابع آموزشي

تعليم و تربيت و مراحل آن. غلامحسين شكوهي، چاپ 21، مشهد، آستان قدس رضوي، 1385.

مراحل تربيت. موريس دبس، ترجمه علي محمد كاردان، چاپ11، تهران، دانشگاه تهران،1382.

مربيان بزرگ. ژان شاتو، ترجمه غلامحسين شكوهي، چاپ پنجم، تهران، دانشگاه تهران، 1384.

راهبردهاي ارزشيابي يادگيري

ارزشيابي پاياني: آزمون مباحث نظريبه ميزان 15 نمره

ارزشيابي فرآيند: عملكرد دانشجو در تكاليف يادگيري و تكاليف عملكردي پيش بيني شده و مشاركت در فعاليت ها 5 نمره

ارزشيابي از يادگيرنده بر اساس تكاليف يادگيري در طول ترم، تكاليف عملكردي و آزمون پايان ترم انجام مي شود. مبناي ارزيابي تكاليف (يادگيري و عملكردي) ملاك ها و سطوح پيامد هاي يادگيري تعيين شده است.