3-7- نام درس: زيست‌شناسي حفاظت
1401/09/26 12:33فصل قبل
سرفصل درس:
تاريخچه حفاظت در ايران و جهان
دلايل نگراني در مورد تنوع زيستي
تاريخچه پيدايش زيست‌شناسي حفاظت
توزيع جغرافياي تنوع‌زيستي و عوامل مؤثر بر آن
الگوي پراکندگي تنوع زيستي
اکوسيستم‌هاي شاخص (تالاب‌ها، جزاير مرجاني، مانگرو و جنگل‌هاي حاره)
نقش ژنتيک در زيست‌شناسي حفاظت
حفاظت در سطح ژن (تنوع ژنتيکي بين افراد، درون جمعيت‌ها و بين جمعيت‌ها)
رابطه بين تنوع ژنتيکي و برازش
پيامدهاي کاهش تنوع ژنتيکي
حفاظت در سطح جمعيت (جمعيت کمينه زيستا، مساحت کمينه پويا، اندازه جمعيت مؤثر)
حفاظت در سطح گونه *
تعاريف گونه و نقش آن در حفاظت
روش‌هاي تعيين هويت گونه‌ها (ريخت‌شناسي، بوم‌شناختي و ژنتيکي)
واحد حفاظت
راهبردهاي حفاظت در محل و خارج از محل و محدوديت‌هاي آن‌ها
ايجاد جمعيت‌هاي جديد
معرفي و معرفي مجدد و عوامل مؤثر بر آن
بازسازي اکولوژيک و جايگاه آن در زيست‌شناسي حفاظت
فناوري‌هاي نوين در زيست‌شناسي حفاظت
3-7-1- سرفصل: حفاظت در سطح گونه
3-7-1-1-مطلب علمي: حفاظت گونه‌ها
هدف اولية حفاظت، حفظ توانايي تکاملي گونه‌هاست که لازمة آن حفظ تنوع ژنتيکي است. جالب است از شاخص‌ترين منابع قرآني در زمينة حفظ محيط‌زيست (داستان کشتي نوح) است. نوح نبي8 گونه‌ها را تنها به دليل آنکه انسان از آن بهره مي‌برد حفظ نکرد؛ زيرا اگر اين‌گونه بود؛ مي‌توانست تنها جانوران اهلي و قابل‌مصرف براي انسان را در کشتي خود جاي دهد، در حالي که وي همة گونه‌ها اعم از وحشي و اهلي را در کشتي خود جاي داد تا بقاي همه تضمين شود. خداوند در قرآن کريم مي‌فرمايد:
Pحَتَّي إِذَا جَآءَ أَمْرُنَا وَفَارَ التَّنُّورُ قُلْنَا احْمِلْ فِيهَا مِن کلٍّ زَوْجَينِ اثْنَينِ وَ أَهْلَک إِلَّا مَن سَبَقَ عَلَيهِ الْقَوْلُ وَ مَنْ ءَامَنَ وَ مَآ ءَامَنَ مَعَهُ إِلَّا قَلِيلٌO (هود: 40)
«تا زماني که قهر ما آمد و تنور فوران کرد. ما به نوح گفتيم که از هر زوج (حيوان يا موجود زنده) يک جفت (نر و ماده) در آن کشتي سوار کن و افرادي را که ايمان آورده‌اند. جز گروه کمي کسي ايمان نياورده بود.»
3-7-1-2- حفاظت در محل و خارج از محل
در اين روش به دليل وجود عوامل تهديد در زيستگاه اوليه، گونه‌ها را به زيستگاه يا مکان ديگري مي‌برند. قرآن کريم سده‌ها پيش اين روش حفاظتي را که نوح نبي8 براي حفظ موجودات به کار گرفته بود، آشکارا توضيح مي‌دهد. امروزه محققان حفاظتي تلاش مي‌کنند کشتي‌اي شبيه کشتي نوح که حاوي ژن‌هاي گونه‌هاي مختلف جانوري است، شبيه‌سازي کنند.
شکل 17. تصوير نقاشي شده از کشتي نوح، 1846 م.
(Edward Hicks)
[1].سرفصل مصوّب وزارت علوم، تحقيقات و فناوري