براي ضرورت خودباوري در دانشگاه مي‌توان دلايلي ارائه کرد؛ از جمله:

4-4-1- حفظ فرهنگ

هويت ملي و ديني يک کشور به فرهنگ آن وابسته است. از دستاوردهاي گران‌قدر انقلاب اسلامي ايران در حوزة فکر و انديشه از ميان بردن خودباختگي و ايجاد خودباوري فرهنگي است. همچنان که پيش از اين گفته شد، اصلاحات فکري و تحولات انديشه‌اي از مسائل مهم و ريشه‌اي در هر دگرگوني بنيادي و انقلاب است. تا تفکر و انديشه اصلاح نشود، هيچ‌گونه حرکت و تحول اساسي شکل نمي‌گيرد. نخستين گام براي هر اصلاح و هر حرکت سازنده‌اي اصلاح بينش‌ها و باورهاست. دربارة خودباختگي فرهنگي مردم در رژيم پهلوي حضرت امامH در وصيت‌نامة خويش با تلخي شديدي از اين موضوع ياد کرده، مي‌فرمايند:

«از جمله نقشه‌ها که مع‌الأسف تأثير بزرگي در کشورها و کشور عزيز ما گذاشت و آثار آن باز تا حد زيادي به جا مانده، بيگانه نمودن کشورهاي استعمارزده از خويش و غرب‌زده و شرق‌زده نمودن آنان است. به طوري که خود را و فرهنگ و قدرت خود را به هيچ گرفتند و غرب و شرق دو قطب قدرتمند را نژاد برتر و فرهنگ آنان را والاتر و آن دو قدرت را قبله‌گاه عالم دانستند و وابستگي به يکي از دو قطب را از فرايض غير قابل اجتناب معرفي نمودند و قصة اين امر غم‌انگيز، طولاني و ضربه‌هايي که از آنان خورديم و اکنون نيز مي‌خوريم، کشنده و کوبنده است. ... نويسندگان و گويندگان غرب و شرق‌زدة بي‌فرهنگ ... رسوم و آداب اجنبي را هرچند مبتذل و مفتضح باشد، با عمل و گفتار و نوشتار ترويج کرده و با مداحي و ثناجويي آن‌ها را به خورد ملت‌ها داده و مي‌دهند.

في‌المثل اگر در کتاب يا نوشته يا گفتاري چند واژه فرنگي باشد، بدون توجه به محتواي آن، با اعجاب پذيرفته و گوينده و نويسندة آن را دانشمند و روشن‌فکر به حساب مي‌آورند و از گهواره تا قبر به هرچه بنگريم اگر با واژة غربي و شرقي اسم‌گذاري شود، مرغوب و مورد توجه و از مظاهر تمدن و پيشرفتگي محسوب و اگر واژه‌هاي بومي خودي به کار رود، مطرود و کهنه و واکس‌زده خواهد بود».[1]

4-4-2- وابستگي قدرت و ثروت به دانش

قدرت و اقتدارآفرين بودن دانش ماية قدرت است. هم امروز و هم در طول تاريخ و هم در آينده همين گونه خواهد بود. اين دانش گاهي منتهي به يک فناوري خواهد شد، گاهي هم نخواهد شد. خود دانش ماية اقتدار است، ثروت‌آفرين است، قدرت نظامي آفرين است؛ قدرت سياسي آفرين است. حضرت علي8 فرمودند:

«العِلمُ سُلطانٌ مَن وَجَدَهُ صالَ بِهِ و مَن لَم يجِدهُ صيلَ عَلَيهِ»

«دانش، سلطنت و قدرت است. هرکه آن را بيابد، با آن يورش برد و هرکه آن را از دست بدهد، بر او يورش برند». (ابن ابي‌الحديد، ج 20 )

امروزه با يک نگاه اجمالي در وضعيت کشورهاي جهان مي‌توان ديد که هر کشوري که از لحاظ علمي پيشرفته باشد، قدرتمندتر است و استقلال بيشتري دارد.

4-4-3- استقلال ملي

يکي از دستاوردهاي خودباوري در دانش استقلال کشورهاست. کشورهاي دنيا يا مستقل‌اند يا در مستعمرة کشورهاي قدرتمند هستند. مسلّم است که قدرت با علم و دانش به دست مي‌آيد؛ بنابراين تنها راه برون‌رفت از استعمار و رسيدن به استقلال در همة زمينه‌ها داشتن فرهنگ غني و کسب دانش است.

[1].وصيت نامه سياسي- الهي امام خميني:26