1-2- برهان نظم
1401/10/24 10:10فصل قبل
1-2- برهان نظم[1]
لازم به ذکر است دلايل ديگري نيز براي اثبات وجود خداوند ارايه شده است اما ظاهراً آسان‌ترين راه براي خداشناسي برهان نظم است به طوري که در کتاب توحيد مُفضَّل نيز که امام صادق g آن را به شخصي به نام مفضل تعليم داده‌اند از همين برهان يعني توجه به شگفتي‌ها و نظم موجود در عالم استفاده نموده‌اند[2].
نکته‌اي که در باب برهان نظم وجود دارد‌اين است که نظم موجود در عالم تصادفي نيست، بلکه هدفمند و طراحي شده است. نظم به معني چينش حساب شده و هدفدار اشياء در عالم است به طوري که با کوچکترين تغييري در آن دچار اختلال مي‌گردد براي مثال در موجودات زنده کروموزوم‌ها ساختارهايي هستند که ژن‌هاي سلول‌ها بر روي آنها قرار دارند. تعداد کروموزوم‌هاي انسان46 عدد است. در سال 1959 لوژن و همکارانش دريافتند کودکاني دچارسندروم داون هستند که در سلول‌هاي خود به جاي 46 کروموزوم 47 عدد دارند. لذا نظم دقيق و حساسي که در مخلوقات عالم وجود دارد از وجود ناظمي باشعور و حکيم که همان خداوند متعال است حکايت مي‌کند. قرآن کريم در آيات مختلفي به‌اين نظم اشاره کرده و آن را نشانه‌اي بر وجود خداوند مي‌داند:
«وَفِي الْأَرْضِ آياتٌ لِلْمُوقِنينَ *وَ في أنْفُسِكُمْ أَفَلا تُبْصِرُونَ *[3]؛ و در زمين آياتى براى جويندگان يقين است، * و در وجود خود شما (نيز آياتى است) آيا نمىبينيد؟! »
يا در سوره ديگري خداوند مردم را به توجه به نظم موجود در خلقت شتر، آسمان، زمين و کوه‌ها دعوت مي‌کند:
«أَفَلا يَنْظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ كَيْفَ خُلِقَتْ *وَ إِلَى السَّماءِ كَيْفَ رُفِعَتْ *وَ إِلَى الْجِبالِ كَيْفَ نُصِبَتْ *وَ إِلَى الْأَرْضِ كَيْفَ سُطِحَتْ [4]؛ آيا آنان به شتر نمىنگرند كه چگونه آفريده شده است؟! *و به آسمان نگاه نمىكنند كه چگونه برافراشته شده؟! *و به كوهها كه چگونه درجاى خود نصب گرديده! *وبه زمين كه چگونه گسترده وهموار گشته است؟! *»
با حساب احتمالات به راحتي مي‌توان اثبات کرد که پديد آمدن نظم به صورت تصادفي امکان‌پذير نيست. به عنوان مثال براي‌اينکه دست شخصي به صورت تصادفي و بي هدف به صفحه کليدي با 32 حرف، برخورد کند و يک کلمه‌ي با معني مانند «ذره» به وجود آيد احتمالي برابر با دارد.
حال براي نوشته شدن تصادفي يک جمله معنا دار مانند «دل هر ذره را که بشکافي آفتابيش در ميان بيني[5]» با توجه به‌اينکه از 34 حرف تشکيل شده است اگر عمل نوشتن‌اين جمله بار تکرار شود احتمال دارد يکبار جمله» دل هر ذره را که بشکافي آفتابيش در ميان بيني «نوشته شود. اگر چنين عددي با طول عمر زمين مقايسه شود مشخص مي‌گردد عملا به وجود آمدن چنين جمله‌اي در طول زمان عمر زمين امکان ناپذير است. طول عمر زمين را 4 الي 5 ميليارد سال تخمين زده‌اند. اگر‌اين زمان را به ثانيه تبديل کنيم و فرض کنيم در هر ثانيه يکبار عمل نوشتن اتفاق بيفتد تعداد کل تکرارها برابر با خواهد شدکه حدود برابر عمر زمين است.
مشاهده مي‌شود به وجود آمدن جمله‌اي به‌اين کوچکي به صورت تصادفي در طول عمر زمين امکان پذير نيست چه برسد به مخلوقات موجود در عالم که بدن آنها از هزاران جزء تشکيل شده و هر جزء ساختمان بسيار پيچيده‌اي دارد. بنابراين احتمال پديد آمدن موجودات عالم به صورت تصادفي معادل صفر است.
[1]. برهان نظم را برخي از‌انديشمندان مانند شهيد مطهري و علامه طباطبايي شبه برهان مي‌دانند. يعني آن چه برهان نظم ناميده مي‌شود با ضميمه برهان فطرت و امثال آن کاملا قطعي است.
[2].اين کتاب شامل چهار بخش است. شگفتيهاي آفرينش انسان، شگفتيهاي خلقت حيوانات و شگفتيهاي طبيعت، عناوين سه بخش اول‌اين كتاب است و در بخش پاياني نيز به موضوع مصالح و حکمت‌هاي موجود در ناملايمات و مشکلات موجود در عالم پرداخته است.
[3]. ذاريات: 20و21.
[4]. غاشيه: 17-20.
[5]. شعر از هاتف اصفهاني.