3-3- بنو موسي
1401/10/25 10:56فصل قبل
3-3- بنو موسي[1]
بنو موسي يعني پسران موسي بن شاکر، که در زمان مأمون مي‌زيسته‌اند، به اخوان ثلاثه هم معروفند. رياضي دان، منجم و حامي علم بودند. قسمت اعظم ثروت خود را مصروف تحصيل وترجمه کتابهاي يوناني کردند. تأليفات رياضي، نجومي، و مکانيکي متعددي بديشان منسوب است، مهمترينشان كتاب «الفرسطون»، کتاب «مساحة الاكر و قسمة الزوايا به ثلاثة أقسام متساويه و وضع مقدار بين المقدارين لتتوالى على قسمة واحده» است.
تثليث سينماتيکي زاويه و ترسيم بيضي به طريق معروف به باغباني (به وسيله يک ريسمان متصل به دوکانون) از ابداعات‌ايشان است.
با توجه به دانش و مهارت بنوموسي در علوم مختلف، بسياري از امور ساخت و مهندسي به‌ايشان ارجاع مي‌شد که از آن ميان به نظارت آنها بر حفر بعضي از نهرهاي بزرگ چون نهر جعفريه و نهر عمود ابن منجم در نزديکي بصره مي‌توان اشاره کرد.[2]
از بين برادران، احمد به مکانيک توجه خاصي داشت. وي را مي‌توان از نخستين مکانيک دانان در دوران اسلامي دانست. احمد بن موسي با نوشتن رساله‌اي در علم الحيل(مکانيک رياضي و هندسي) در باب ابزارهاي مکانيکي با هواي فشرده گفت و گو نموده است.[3]
در‌اين کتاب که از نخستين آثار مهندسي مکانيک در تاريخ اسلامي، و از مهمترين آثار بنوموسي به شمار مي‌رود يک صد دستگاه شرح داده شده‌اند‌که عمدتا به صورت خودکار و با استفاده از خواص مکانيکي سيالات عمل مي‌کنند.[4]
[1]. مقدمه بر تاريخ علم، ج1، ص652.
[2]. معرفي نسخه‌اي نفيس در مهندسي مکانيک از سده سوم هجري کتاب الحيل، مجله پيام بهارستان، ص396.
[3]. علم الحيل و فنون آن، ص172.
[4]. معرفي نسخه‌اي نفيس در مهندسي مکانيک از سده سوم هجري کتاب الحيل، مجله پيام بهارستان، ص397.