درس: ارتعاشات صنعتي

سرفصل: تعمير و نگهداري

نمونه 22 -مطلب درسي: انواع روشهاي تعمير و نگهداري

سيستم‌هاي تعمير و نگهداري نيز مانند ديگر سيستم‌ها، در طول حيات خود با توجه به پيشرفت فناوريها و تغييرهاي به وجود آمده در نيازها، سيري تکاملي را پيموده‌اند و امروزه نگرشهاي متنوعي در‌اين خصوص وجود دارد.‌اين نگرشها را به طور کلي مي‌توان به 3 بخش تقسيم کرد[1]:

نگهداري و تعمير مبتني بر شکست

 نگهداري و تعمير پيشگيرانه

 نگهداري و تعمير مبتني بر وضعيت

در ادامه توضيحي مختصر براي هر يک از‌اين نگرشها آورده شده است

نگهداري و تعمير مبتني بر شكست

مفهوم‌اين روش به زبان ساده آن است که به ماشين اجازه کار داده مي‌شود تا هنگامي که از کار بايستد.‌اين نگرش هنگامي که خاموشي‌هاي ماشين بر توليد اثر نگذارد و يا هزينه‌هاي کارگران و مواد مورد استفاده مهم نباشد، بهترين روش است.‌اين روش به روش تعميرات سنتي نيز معروف است. مشخصه‌هاي‌اين روش عبارتند از: تعمير ماشين پس از شکست يا خرابي آن، انجام سرويس‌ها و بازديدها بصورت ناقص، متفرق و سليقه‌اي و عدم بهره برداري از نتايج گزارش تعميرات به منظور اصلاح روشها. بزرگترين عيب و محدوديت‌اين روش آن است که واحد تعميرات دائماً در حالتي غير قابل پيش‌بيني و غير قابل برنامه‌ريزي عمل خواهد کرد

نگهداري و تعمير پيشگيرانه

مفهوم «نت» پيشگيرانه، برنامه‌ريزي اقدامات تعميراتي در فواصل زماني از پيش تعيين شده است.‌اين کار يا بر اساس ميزان ساعات کارکرد ماشين و يا بر اساس دوره‌هاي زماني مثلاً هر يک ماه يکبار، انجام مي‌شود.‌اين روش، براي تجهيزاتي که به طور ناپيوسته کار ميکنند و در محلهايي که پرسنل از تخصص و مهارت کافي برخوردارنيستندمناسب  است.

عيب اصلي در‌اين روش آن است که تعويض قطعات يا انجام سرويسهاي تعيين شده، زودتر يا ديرتر از زماني که بايد، اعمال ميشوند

نگهداري و تعمير مبتني بر وضعيت (پيشبينانه)

در‌اين نگرش تعميرات تنها هنگامي که شواهدي از وجود عيب مشاهد شود، انجام ميشوند. شرايط مکانيکي يا عملياتي به طور پيوسته يا دورهاي (بسته به مؤلفه مورد پايش) تحت نظر قرار گرفته و هنگامي که شواهدي از بروز عيب مشاهد شود، قطعات يا فرايندهايي که بايد تعويض يا تصحيح شوند شناسايي و براي تعميرات برنامهريزي مي‌شود.‌اين نگرش از روشهاي «پايش وضعيت» براي‌اين مهم استفاده مي‌کند. در صورتي که در‌اين مرحله اقدامات تعميراتي لازم صورت نگيرد، عيوب پيشرفت مي‌کنند و هزينه‌هاي به مراتب بيشتري را‌ايجاد خواهند کرد. از جمله مزاياي‌اين روش‌اين است که مي‌توان تعميرات را به شکل منظم برنامهريزي کرد. يکي از مشکلاتي که ممکن است در‌اين روش به وجود آيد، افزايش تعداد تعميرات به علت ارزيابيها و تحليلهاي نادرست است. براي جلوگيري از‌اين موضوع، پيشنهاد مي‌شود که وظيفه پايش وضعيت ماشين به پيمانکاري آگاه و کاربلد سپرده شود.

انسان موجودي است که تحت تاثير قوايي چون شهوت و غضب خود قرار دارد و نفس اماره نيز هميشه مي‌خواهد انسان را به بديها سوق دهد. اگر انسان نتواند با نيروي عقل، شهوت و غضب خود را کنترل نمايد همچون يک سيستم مکانيکي در معرض آسيب قرار خواهد گرفت؛ لذا علماي اخلاق با استفاده از آيات قرآن و احاديث اهل بيت b براي جلوگيري از‌اين آسيب‌ها راهکارهايي پيش بينانه عرضه نموده‌اند‌که به شرح آن مي‌پردازيم:

راهکار پيش بينانه اول(مشارطه):  به‌اين معنا  است كه انسان در ابتداى روز با خود شرط كند كه مرتكب هيچ كار خلافى نشود و هر كار خوبى كه از دستش برمى‏آيد انجام دهد و در‌اين راه از هيچ كوششى دريغ نورزد و با تمام توان با موانع بويژه شيطان مبارزه كند.

راهکار پيش بينانه دوم (مراقبه)‏: پس از مشارطه‏ بايد پيوسته مراقب افكار، كردار و گفتار خود باشد كه در هيچ اقدامى برخلاف شروط ياد شده، عمل نكند و از خود غافل نشود، در دام‌هاى پيدا و پنهان شيطانهاى جنّى و انسى گرفتار نيايد. چنين كارى بايد مرتب تكرار شود و هر بار كه از سوى عوامل برون و درون مورد حمله قرار مى‏گيرد، به خدا پناه ببرد و از او كمك بخواهد تا هواهاى نفسانى را محكوم اراده خويش كند و شياطين را از خود مأيوس نمايد.

راهکار پيش بينانه سوم(محاسبه): انسان بايد در آخر هر روز قبل از خوابيدن به كارهاى خود رسيدگى كند و از نفس، حساب بكشد كه آيا به شرط آن روز عمل كرده است؟ آيا كار خلافى مرتكب نشده است؟ آيا كار خيرى را ترك نكرده است؟ اگر شاخص‌هاى محاسبه مثبت باشد بايد شكر خدا را بر دست يابى به چنين توفيقى به جاى آورد و ادامه چنين حالتى را از او طلب كند و بداند كه آينده روشنى در انتظار اوست و راه‌هاى صلاح و رستگارى به رويش گشوده خواهد شد زيرا:« وَ الَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ؛[2] و كسانى كه در راه ما جهاد كنند قطعاً راه‌هاى خود را به آنان نشان خواهيم داد و خداوند همراه نيكوكاران است»

و اگر خداى ناكرده، كردار خويش را منفى ارزيابى كرد، بايد به ملامت خويش بپردازد وخود را مورد عتاب و خطاب قرار دهد و از فرجام كار نابخردانه‏اى كه انجام داده بيم دهد و بر فرصتى كه از دست داده، افسوس بخورد و در صدد جبران برآيد.

[1].  ارتعاشات ماشين هاي صنعتي ووک، صص 14-53.

[2]. عنکبوت:69.