5-3- کاربرد علم مکانيک براي مقاصد الهي و غير الهي

1401/10/25 12:48
فصل قبل

 

کاربرد مهندسي مکانيک در نگاه الهي، هماهنگ با طبيعت و ارزشهاي اخلاقي است يعني همانگونه که اگر نگاه عالماين رشته، اقتصادي باشد، موتور کم مصرف و فوق کم مصرف توليد ميکند؛ اگر نگاهش حفاظت از محيط زيست باشد خودروي هيبريدي، آب گرم کن خورشيدي و توربين باد توليد ميکند که هماهنگ با محيط زيست باشد؛ همچنين اگر جهان بيني الهي برانديشهاين عالم حاکم باشد، محصولاتي توليد ميکند که به هدف آفرينش انسان که همان عبادت و بندگي باشد کمک ميکند يا فناوريايجاد ميکند که با فطرت انسانها و طبيعت(که کتاب آفرينش خدا است) هماهنگ باشد. براي مثال ساختار برخي مساجد، مانند مسجد امام اصفهان، هذلولي ساخته شده که باعث ميشود صدايي که در محل کانون هذلوليايجاد شود با برخورد به ديوارهها منعکس شود و به جمعيت بزرگتري با شدت کافي برسد. به عنوان نمونهاي ديگر ديدگاه الهي در جهت خير رساندن به عامه مردم در طراحي، ساخت و وقف آب انبارهايي مشهود است که بخشي (بادگير) براي هدايت و گردش مناسب هوا در آنها تعبيه شده به نحوي که با استفاده از اصول انتقال حرارت و تبريد، در هواي گرم محيط، آب را خنک نگه دارد.

نمونه ديگري که ديدگاه الهي مهندسي و وقف در آن وجود داشته، قناتها به عنوان سيستم انتقال آب هستند. نکته جالب در طراحي قناتها استفاده بهينه از آب است. قنات در طول مسير خود از مادر چاه تا مظهر قنات، به ترتيب از آسياب، آب انبار، وضوخانه مسجد و سرداب خانهها عبور ميکند و سپس به آبياري زمينهاي زراعي ميپردازد. در واقع قنات يک رودخانه زير زميني مصنوعي است که طراحي دقيق آن باعث ميگردد تا علاوه بر انتقال آب از محلهاي پرآب تر به مناطق کم آب تر به وسيله نيروي جاذبه طبيعي، کليه نيازهاي مردم يک منطقه به آب را تامين نمايد.

همچنين سيستمهاي انتقال آب، مانند لوله کشي آب تا منازل، که آب سالم را به سادگي در دسترس افراد در محيط زندگيشان قرار ميدهد، هم جنبه نظافت و پاکي دارد، هم تسهيل دسترسي و در نتيجه بهبود کيفيت زندگي که ميتوانند هدف فعاليت يک مهندس با جهت گيري الهي قرار گيرد.

 وقتي در نگاه يک مهندس، آرامش جامعه اهميت نداشته باشد، ممکن است براي کسب منافع مادي بيشتر، با تبليغات و از راه تحريک جوانان، به توليد انبوه سيستمهاي صوتي براي وسايل نقليه شخصي  با صداي آزاردهنده اقدام کند. اگراين متخصص مهندسي مکانيک از عمق دل به آرامش رواني و حفظ سلامت انسانها معتقد بود آيا محصولي بااين مشخصات طراحي ميکرد؟

ناگفته نماند جامعه در کاربرد علوم نقش دارد يعني اگر جامعه، رويکرد الهي داشته باشد از محصولات هماهنگ با فطرت و طبيعت استقبال ميکند؛ وقتي تقاضا زياد شد عرضه هم زياد ميشود و اگر جامعه، رويکرد غير الهي داشته باشد هر گاه از محصولات ناهماهنگ با فطرت و طبيعت استقبال کنداين تقاضاي بالا، عرضه را بالا ميبرد به عنوان مثال استقبال از وسايل صوتي آزاردهنده در جامعهي غير الهي روز به روز بيشتر ميشود در نتيجه متخصصان هم روز به روز انواع بيشتر و متنوع تري از آن را توليد ميکنند.

در جامعه الهي نيز تفريح وجود دارد اما هدف نيست وسيلهاي است براي انبساط روح و تمدد اعصاب به منظور حرکت بهتر به سوي هدف آفرينش اما در جامعه غير الهياين تفريحات هدف است يعني هدف از کسب و کار و تلاش روزانه فقط آن است که به لذت و رفاه بيشتر برسند. غايت و نهايت کمال، يک زندگي مرفه همراه با تفريحات است.

فناوري توليد محصولات مرتبط با تفريح و رفاه نيز ميتواند جامعه را به زندگي هماهنگ يا نا هماهنگ با فطرت و طبيعت سوق دهد و ذائقه مردم را تغير بدهد.

به عنوان مثال، شنا از جمله ورزشهاي بسيار مفرح اعصاب و روان انسان است که در اسلام نيز بسيار توصيه شده است.ايجاد دسترسي به چنين تفريحي براي جامعه به افزايش سطح آرامش و رفاه جامعه کمک ميکند و هماهنگ با زندگي ديني است. بنابراين توسعه فناوريهايي (مانند دستگاههاي تصفيه گردشي آب، دستگاههاي موج ساز) که به افزايش و کيفيت دسترسي و تفريح، و کاهش اسراف آب دراين ورزش کمک ميکند مفيد است.

از ديگر ورزشهايي که به تمدد اعصاب و تمرکز کمک ميکند (و در اسلام هم سفارش شده) تيراندازي است. فناوري ميتواند در توليد ابزارآلات با طول عمر و ضريب اطمينان بيشتر و دقت بالاتر کمک کند.

- چند سوال:

الف) اگر براي مهندسان مکانيک، حفاظت از محيط زيست و سلامت بشر يک وظيفه الهي بود، آيا براي تسهيل حمل و نقل دست به طراحي و ساخت خودرو با موتورهاي مصرف کننده سوخت فسيلي ميزدند؟

خلق موتور بنزيني در ابتدا کار غلطي به نظر نميرسيد ولي رشد نا متوازن کميت و کيفيت دراين مورد منجر به تعداد انبوه موتور مصرف کننده سوخت فسيلي بدون ملاحظه کافي در مورد آلودگي محيط زيست و سلامت انسانها شده است.

ب) اگر متخصصاني که بمبهاي شيميايي و ميکروبي را طراحي کردهاند عقيده داشتند که کشتن يک انسان بيگناه مانند کشتن همه انسانهاست،اين دست سلاحهاي کشتار جمعي را که قابليت تفکيک بين دشمن و افراد بيگناه را ندارد طراحي ميکردند؟ يا اگر به سالم نگه داشتن طبيعت اهميتي ميدادند، آيا باز سلاحهايي که مخرب محيط زيست نيز هست و آثار زيانبار آنها تا مدتها در طبيعت باقيست را به همين شکل فعلي طراحي ميکردند؟

نکته: به حداقل ممکن رساندن تلفات افرد غير نظامي يکي از مواردي است که جمهوري اسلامي در توسعه توان نظامي مورد توجه قرار داده است و دراين راستا در توسعه فناوري موشکي خود، علاوه بر ميزان برد و قدرت تخريب، دقت نقطه زني را نيز مورد توجه قرار داده است تا جاييکه دراين زمينه در جهان پيشتاز است. علت تمرکز و توجه به ويژگي نقطه زنياين بوده است که در صورت وقوع جنگ تنها هدف استراتژيک مورد نظر نابود شود و از صدمه به غير نظاميان يا تخريب ساختمانها و مراکز مجاور جلوگيري شود.

ج) آيا براي مهندسان مکانيک با اهداف الهي امکان دارد سالها فعاليت خود را صرف تحقيقاتي روي ورزشهاي حرفهاي کنند که اثر آن تنها تغييراتي در ابزارهاي ورزشي مثل چوب گلف و راکت تنيس باشد و باعثاندکي جابجايي در رکوردها شود؟ مهندساني که ميتوانند روي مسائل واقعيتر جامعه بشر کار کنند و با طراحي محصول جديد يا بهبود کارائي محصولات موجود، مشکلي از مشکلات بشر را حل کنند.

فصل بعد
نقدها و نظرات