2-13- هيدروليک و نيوماتيک
1401/10/24 15:06فصل قبل
سرفصل:مقدمات سيستم‌هاي هيدروليک،معايب ومزاياي آنها
نمونه 23 -مطلب درسي: شير کنترل جريان
شيرهاي کنترل جريان از تجهيزات ويژه‌اي هستند كه با کنترل دبي جريان ورودي به يک عملگر، سرعت عملگر را تنظيم مي‌کنند[1]. در شکل (2-7) نمونه‌اي از شير کنترل جريان و نماد آن نشان داده شده‌اند. همچنين در شکل (2-8) با استفاده از شير کنترل جريان، دبي ورودي به عملگر و در نتيجه فشار پشت پيستون آن کنترل شده و درنتيجه سرعت عملگر کنترل ميگردد.
شکل 2-8: نمونه‌اي از مدار کنترل سرعت يک عملگر با استفاده از شير کنترل جريان
خداوند در طبيعت نمونه‌هايي از‌اين ابزار را طراحي کرده است که به عنوان نمونه مي‌توان به آفرينش زرافه اشاره کرد. امام صادق در کتاب توحيد مفضل ميفرمايند:درآفرينش زرافه واختلاف اعضايش تفکر نما.سيستم گردش خون زرافه براي ارتفاع زيادش داراي سازگاري‌هاي مختلفي است. قلب زرافه مي‌تواند بيش از 11 کيلوگرم وزن داشته باشد و طول آن61 سانتي متر است. با‌اين حال، قلب زرافه بايد دو برابر فشار خون مورد نياز انسان را براي حفظ جريان خون به مغز توليد کند. قلب زرافه بايد 150 بار در دقيقه بزند. وقتي زرافه سر خود را پايين مي‌آورد، تغيير ناگهاني در فشار خون سر مي‌تواند موجب آسيب به بافتهاي مغز گردد. لذا در قسمت بالاي گردن، عضوي به نام اسطرلاب قرار داده شده است که مانع از جريان خون زياد به مغز مي‌شود. رگ زير گلويي حاوي دريچه‌اي براي جلوگيري از افزايش ناگهاني جريان خون است که نمونه‌اي از يک شير کنترل جريان ميباشد.
سرفصل: مقدمات سيستم‌هاي هيدروليک،معايب ومزاياي آنها
نمونه 24 -مطلب درسي: شيرهاي يکطرفه، شيرهاي اطمينان
شير يکطرفه (Check valve) گونه‌اي از شيرهاي صنعتي است که در آن سيال (گاز يا مايع) تنها مي‌تواند در يک جهت حرکت کند و در صورت برگشت سيال، مسير حرکت مسدود مي‌شود.اين شيرها در تجهيزات مختلف صنعتي مانند پمپ‌ها، جک‌هاي هيدروليک، تجهيزات نيروگاهي و صنايع شيميايي کاربرد دارد[2].
در قلب انسان نيز دريچه‌هاي قلب به عنوان شيرهاي يک طرفه توسط آفريدگار قرار داده شده است. دريچه قلب (Heart valve) به خون اجازه مي‌دهد تا تنها در يک مسير از قلب جريان يابد ، به طور کلي نقش دريچه ها در دستگاه گردش خون يک طرفه کردن جريان خون است . خداوند در قلب پستانداران، چهار دريچه قرار داده است که جهت جريان خون را تعيين مي‌کنند. دريچه هاي قلبي بر اساس اختلاف فشار خون دو سوي خود و ساختار خاصشان، باز يا بسته مي‌شوند. باز و بسته شدن دريچه‌هاي قلبي توسط دستگاه عصبي پيراموني مديريت مي‌شود و کاملاً غيرارادي است.
شير اطمينان (Relief valve) گونه‌اي از شيرهاي صنعتي است که جهت تنظيم، کاهش و ثابت نگه داشتن فشار خروجي شير در خطوط انتقال، شبکه و توزيع آبهاي آشاميدني و خام و ديگر صنايع حتي در صورت‌ايجاد نوسان در فشار ورودي مورد استفاده قرار مي‌گيرند. شير هاي فشار شکن در دو نوع مکانيکي و پايلوتدار مورد استفاده مي‌گيرند .
شيرهاي اطمينان با عبور دادن سيال تحت فشار از يک مسير جانبي، فشار موجود در سيستم را رها مي‌کنند.اين شيرها به گونه‌اي طراحي يا تنظيم شده‌اند‌که در يک فشار از قبل تعيين شده، عمل مي‌کنند و از مخزنهاي تحت فشار و ساير تجهيزات سيستم که در معرض فشار هستند، در برابر فشار بيش از حد مجاز محافظت مي‌کنند.اين ساختار در بدن انسان نيز به‌گونه‌اي گنجانده شده‌اند تا بدن را در برابر افزايش فشار خون محافظت کند. به عنوان نمونه يکي از دلايل خون دماغ فشار خون بالاست.اين امر مي‌تواند موجب کاهش فشار خون شده و ديگر مويرگ‌هاي حياتي را از پاره شدن محافظت کند.
امام صادق در توحيد مفضل توصيه به تدبر در اجزاي بدن انسان نموده و آن را يکي از روشهاي خداشناسي معرفي کرده‌اند: فکر کن‌اي مفضل در همه اعضاي بدن و تدبير آنها که هر يک براي غرضي و حاجتي آفريده شده‌اند[3].
[1]. هيدروليک کاربردي، ص 68.
[2]. هيدروليک کاربردي، ص 63.
[3]. توحيد مفضل، ص 56.