2-8- ابوالفتح عبدالرحمن منصور خازني
1401/10/25 11:33فصل قبل
دانشمند ايراني و يوناني تباري بود که در حدود سال‌هاي 494 تا 500 ه.ش. بدنيا آمد. وي غلامي يوناني يا رومي بود که پس از پيروزي سلجوقيان بر امپراتوري روم شرقي همراه بسياري از يونانيان ديگر به عنوان برده به آسياي مرکزي برده شد. خواجه اش، علي خازن مروزي سبب شد تا در مرو تحصيلات علمي و فلسفي خوبي داشته باشد. او زيجي تأليف کرد و آن را به افتخار سنجر بن ملکشاه بن الب ارسلان، فرمانرواي خراسان، که بعداً به پادشاهي رسيد، به زيج سنجري، موسوم ساخت. در 500-501 کتاب ميزان‌الحکمه را تاليف نمود که از مهمترين کتاب‌هاي قرون وسطي در زمينه مکانيک، تعادل مايعات و فيزيک است.اين کتاب شامل جدول وزن‌هاي مخصوص چندين مايع و جامد و تاريخ مربوط به‌اين موضوع است.
او در زمينه‌هاي متنوعي مطالعه داشت از جمله: نظريه گرانش(نيروي جهاني که به سوي مرکز عالم، يعني مرکز زمين، هدايت مي‌شود)، وزن هوا، اثر مويينگي، استفاده از آبسنج براي‌اندازه گيري چگالي و تخمين دماي مايعات، نظريه اهرم، استفاده از ترازو براي ترازسازي و براي‌اندازه گيري زمان[1]. وي خزانه‌دار دربار سلجوقي در مرو نيز بود. از ديگر ابداعات مهم ديگر وي ساخت ترازويي آبي براي‌اندازه‌گيري جرم حجمي و خلوص اشيا بوده است که بدليل نشان دادن تقلبات گسترده ماموران حکومتي، توسط مقامات حکومتي نابود شد.
[1]. دانشنامه جهان اسلام، ج 14، مدخل: عبدالرحمان خازني منجم و متخصص علم‌الحِيَل در قرن پنجم و ششم.