سخن آخر
1401/07/23 13:49فصل قبل
هرگاه مدرس خواسته باشد با جهت‌گيري الهي تدريس نمايد بايد با خودباوري تدريس نمايد چرا که تدريس با خودباختگي از منظر اسلامي نفي کننده جهت‌گيري الهي خواهد بود. جهت‌گيري الهي يعني جهت‌گيري توحيدي و توحيد يعني نفي بندگي غير خدا. همان‌گونه که در اصلي ترين شعار اسلام که لا اله الا الله است، ابتدا غير خدا نفي و سپس خدا اثبات ميشود. پس مدرس در تدريس با جهت‌گيري الهي، ناگزير از تدريس با خودباوري است.
خودباوري عبارت است از اعتقاد به احساسات و اداراکات برخاسته از درون و خودباور به کسي گفته ميشود که به خويشتن خويش ايمان دارد و در مقابل هيچ مقام يا قدرتي خود را نمي بازد و هميشه به خود و آنچه مربوط به «من واقعي» اوست بها مي‌دهد (مهدوي نژاد، 1386) البته منظور از خودباوري در اين فصل نه تنها خودباوري شخصي بلکه خودباوري جمعي هم هست.
در مقابل، خودباختگي عبارتست از حالتي که انسان در آن نه تنها خود را در کارش شکوفا نمي سازد، بلکه خود را نفي مي‌کند و توانهاي فکري و جسمي خود را آزادانه گسترش نمي دهد (مهدوي نژاد، 1386).
همه اقشار جامعه ممکن است به خودباختگي دچار شوند از جمله جامعه دانشگاهي. در برخي از افراد دانشگاهي اين خودباختگي به حدي است که نه تنها غربي ها را خداي دانش و صنعت مي‌دانند، بلکه اعمال و رفتار آنان را ملاک ارزشها و ضدارزشها مي پندارند و آنچه نشانه غربي نداشته باشد يا مهر تاييد آنها بر آن نخورده باشد، نادرست، غيرعلمي، ضد ارزشي، غيرمفيد و قديمي مي نامند (مهدوي نژاد، 1386).
يکي از عواملي که به خودباختگي کمک مي‌کند، بومي نکردن مطالب و مباحث رشته هاي علمي است. پايه اصلي رويکرد بومي سازي پذيرش تفاوت‌هاي فرهنگي است. هرگز نمي‌توان پذيرش صرف علوم وارداتي را با مسائل بيگانه‌اي که به جوامع ديگري مربوط ميشود، راه حلي مناسب براي برطرف کردن مشکلات خود دانست؛ بنابراين شناخت مسائل جامعه نقش مهمي در بومي شدن و تطبيق راه حل‌ها با فرهنگ آن جامعه دارد.
آنچه که در رابطه با علوم انساني و اجتماعي در جامعه‌ي ما و برخي ديگر از جوامع توسعه نيافته يا در حال توسعه اتفاق افتاده، واردات صرف و برداشتي مقلدانه از غرب است که اين روحيه، از ضعف خلاقيت در طرح مسايل اصيل و ارايه‌ي روش‌هاي اصيل تحليلي، در تقليد مطلق و مواجهه‌ي غيرنقادانه با علم و عدم تناسب علم با مسايل جامعه‌ي بومي، حکايت دارد. به عبارت ديگر، هر جامعه‌اي با فرهنگ و آيين خاص خود، داراي نيازمندي‌ها و خصوصيات بومي ويژه اي است که به دليل وجود همين خصوصيت‌ها و ويژگي‌ها، در برخي نيازمندي‌ها متمايز و متفاوت از ساير ملل است.
در واقع ضرورت بومي سازي علوم انساني از جمله روان‌شناسي از آنجا سرچشمه مي‌گيرد که پايه هاي انسان شناختي جوامع غربي و کشور ما از لحاظ فرهنگي با همديگر بسيار متفاوت است. فرهنگ ما زيربناي توحيدي اما فرهنگ غرب زيربنايي اومانيسمي و غيرتوحيدي دارد.
از اينرو به نظر ميرسد وجود منابع درسي که تأليف متخصصان داخلي است، بتواند در جهت اين هدف کمک کننده باشد. عدم استفاده از اين منابع و اتکا صرف به کتابهايي که ترجمه منابع غربي است باعث پرورش دانشجوياني ميشود که بي‌توجه به مسائل بومي کشور و تفاوت‌هاي فرهنگي باشند. اگر عدم توجه به تاليفات داخلي ادامه يابد و در اين روند تغييري ايجاد نشود ما هيچگاه به تربيت متناسب با آموزش‌هاي ديني و بومي به شکلي ساختارمند و اجتماعي و علمي دست نخواهيم يافت.
موضوعي که مي‌تواند در اين مسير به مدرسان کمک کند توجه دادن آنها به اقدامات و خدمات افتخارآميز برخي از دانشمندان کشورمان است که مي‌تواند مايه اميد براي ساير پژوهشگران و نخبگان اين رشته باشد .
روان‌شناسي، آخرين شاخه علوم و دانش‌هايي است که طي قرن بيستم از شجره فلسفه جدا گشت و علي‌رغم پيشرفت‌هاي عظيمي که نصيب آن شده است، هنوز نمي‌توان ادعا کرد که به مراحل پاياني خودش رسيده است چون روان انسان، بي‌اندازه مرموز و پيچيده است. با وجود اين بي‌ترديد، مي‌توان دانشمندان اسلامي از جمله فارابي، ابن‌سينا و امام محمد غزالي را از جمله پايه گذران علم روان‌شناسي دانست.
در پايان به عنوان قدرداني از کساني که در زمينه روان‌شناسي و مسائل اسلامي تاليفاتي را به جامعه تقديم کرده اند، به صورت گذرا برخي از آن آثار معرفي مي شوند.
|
روان‌شناسي |
محمد تقي مصباح يزدي |
|
|
|
روان شناسي اجتماعي با نگرش به منابع اسلامي |
محمد کاوياني، مسعود آذربايجاني، محمدرضا سالاري فر، سيدمهدي موسوي اصل، اکبر عباسي، محمدتقي تبيک، سيدمحمد غروي |
سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انساني دانشگاهها (سمت)، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه |
1393 |
|
بهداشت رواني با نگرش به منابع اسلامي |
محمدصادق شجاعي، محمدرضا سالاري فر |
سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انساني دانشگاهها (سمت) مرکز تحقيق و توسعه علوم انساني، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه |
1394 |
|
روان شناسي در نهج البلاغه (مفاهيم و آموزه ها) |
مسعود آذربايجاني
|
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه |
1393 |
|
روان شناسي رشد: با نگرش به منابع اسلامي |
گروه نويسندگان: ناصر بي ريا، علي مصباح، جواد زارعان، سيد احمد رهنمايي، عباسعلي شاملي، ابوالفضل ساجدي، مرتضي آقاتهراني و ابوالحسن حقاني |
سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انساني دانشگاهها (سمت) |
1394 |
|
روان‌شناسي سلامت به ضميمه نگرشي بر منابع اسلامي – جلد اول
|
ام. رابين ديماتيو، ترجمه محمد کاوياني |
سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انساني دانشگاهها (سمت) |
1392 |
|
روان‌شناسي سلامت به ضميمه نگرشي بر منابع اسلامي – جلد دوم |
ام. رابين ديماتيو، ترجمه سيد مهدي موسوي اصل |
سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انساني دانشگاهها (سمت) |
1394 |
|
انگيزش و هيجان (نظريه هاي روان شناختي و ديني) نوبت چاپ : اول
|
محمدصادق شجاعي
|
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
|
1391 |
|
الگوهاي روان درماني يکپارچه با معرفي درمان يکپارچه توحيدي
|
شريفي نيا محمد حسين |
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
|
1391 |
|
مقدمه اي برروانشناسي |
محمدرضا سالاري فر |
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
|
1391 |
|
رضايت زناشويي |
عباس پسنديده |
|
|