ارتباط بين صنعت و دانشگاه
1401/09/16 15:46فصل قبل
ارتباط صنعت و دانشگاه يکي از حلقه‌هاي توليد و مصرف علم در کشور است. ارتباطي که حاصل نياز بخش صنعت و توانايي توليد علم در دانشگاه‌ها است. دانشگاه مي‌تواند براي صنعت، نيرو تربيت کند، براي رفع مشکلات صنعت مشاوره داده و راهبردهاي جديد توليدي را در اختيار صنعت بگذارد. اگر دانشگاه نتواند نيروهاي متخصص لازم براي صنعت را تأمين نمايد، واحدهاي صنعتي مجبورند براي رفع نياز خود به بيگانگان روي‌آورند که اين عمل به‌طورقطع زمينه وابستگي به بيگانگان را فراهم مي‌سازد.
نگاهي به سخنان رهبر معظم انقلاب و منظومة فکري ايشان دربارة رشد و پيشرفت علمي در کشور نشان مي‌دهد که ايشان علم و فناوري را عامل اقتدار ملت ايران مي‌دانند. عبارت «العلمُ سلطانٌ»[1] که بارها از سوي ايشان عنوان شده است[2]، به‌خوبي نشان مي‌دهد که جامعة اسلامي بايد مقتدر باشد. از نگاه ايشان، براي اين اقتدار به علم و فناوري پيشرفته نياز است؛ علمي که در کوتاه‌مدت، ميان‌مدت و درازمدت بتواند اقتدار کشور ما و جهان اسلام را به ارمغان بياورد.
اما علم اقتدارآفرين چگونه علمي است؟ اين علم دو ويژگي اصلي و اساسي دارد؛ نخست اينکه روند توليد آن «جهاد علمي» است. يعني اين علم با جهد و تلاش و در مقابلة با دشمن و در مبارزه با او توليد مي‌شود. ويژگي دوم هم نافع بودن علم است. يعني علمي که نفعي به حال و آيندة جامعه ندارد، اقتداري را هم درپي نمي‌آورد. جالب اينکه ما در ادعية خودمان هم مي‌گوييم: «اللّهُم إنّي أعُوذُ بِکَ مِنْ عِلْمٍ لا يَنْفَعُ»[3] و از علم غير نافع به خداوند پناه مي‌بريم.
براي اينکه علم ما تبديل به نفع براي جامعه بشود، بايد بين مراکز توليد علم ما يعني دانشگاه، حوزه، مؤسسات پژوهشي و حتي محققين، دانشمندان و مراکز مصرف‌کنندة علم که بخش‌هاي مختلف جامعه هستند، ارتباط مناسبي شکل بگيرد. توليدکنندة علم بايد با توجه به نياز مصرف‌کنندگان، علم توليد کند. مصرف‌کننده هم بايد بتواند به‌راحتي و در چهارچوب يک سامانة هوشمند نياز خود را به توليدکنندة علم منتقل کند.
براي بهبود رابطه نظام «عرضه دانش» و نظام «تقاضاي دانش» و به‌طور خاص، بهبود رابطه صنعت و دانشگاه، لازم است تا به‌غيراز نهادهاي زيرمجموعه اين دو نظام، نهادهاي واسطي بين اين دو بخش وجود داشته باشند تا سازوکارهاي ارتباطي محقق شود. پژوهشکده‌هاي کاربردي و شرکت‌هاي دانش‌بنيان که براي تکميل نظام ملي نوآوري شکل مي‌گيرند، ازجمله چنين نهادهايي هستند که مي‌توانند اين ارتباط را به‌خوبي برقرار کنند. دانش از طريق اين حلقه‌هاي واسط از منبع توليد آن به محل مصرف منتقل مي‌شود. شرکت‌هاي دانش‌بنيان محل اصلي پروراندن ايده‌هاي فناورانه و تبديل آن‌ها به ثروت در جامعه و افزايش کيفيت زندگي مردم‌اند که مسبب انتقال نفع به جامعه و ارتقاي اقتدار جامعه (اسلامي) هستند.[4]
[1]. شرح نهج‌البلاغه، ج 20، ص 319.
[2]. به عنوان نمونه: در ديدار با اعضاي مجلس خبرگان در اسفندماه 1394، در ديدار با مردم قم در دي ماه 1395، در ديدار با نخبگان جوان علمي در مهرماه 1396، در ديدار با نخبگان و استعدادهاي علمي در مهرماه 1397 به نقل از تارنماي دفتر مقام معظم رهبري www.khamenei.ir.
[3]. تعقيبات نماز عصر، مفاتيح‌الجنان.
[4]. برگرفته از سخنان دکتر سيد محمد صاحب‌کار، سرپرست امور شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنيان معاونت علمي رياست جمهوري، به نقل از پايگاه تحليلي خبري 598، مرداد ماه 1391.