انواع تعريف
1401/11/03 13:23فصل قبل
براي ورود به يک علم مناسب است مدرس براي دانشجويان خود تعريفي از آن علم ارائه دهد تا دانشجويان با آمادگي ذهني بهتري مباحث آن علم را دنبال کنند. براي تعريف يک علم بايد از واژه‌هايي استفاده شود که حتي‌الامکان تمام مفاهيم و موضوعات آن علم را در برگيرد و حداقل مسائل مهم و اصلي آن علم از قلم نيفتد. به‌عبارت‌ديگر تعريف بايد "جامع" باشد. همچنين بايد دقت کرد تا موضوعات و مسائلي که جزء آن علم و در حيطه آن نيست داخل در تعريف نشود و به اصطلاح تعريف ارائه شده «مانع» باشد و شامل ساير علوم و رشته‌ها نشود. نکته قابل‌توجه آن است که در تعريف يک علم مي‌توان به چند شکل عمل نمود الف) فقط ماهيت و چيستي آن علم را بيان کرد. ب) علاوه بر چيستي علم به هدف (و به اصطلاح غايت آن) و حتي کاربردهاي آن هم توجه کرد. مثلاً براي تعريف علوم و فنون معدنکاري مي‌توان فقط به چيستي و ماهيت اين علم توجه کرد و گفت: «علم و فن معدنکاري يعني دانش و فناوري زمين‌شناسي استخراج فرآوري ذوب و استحصال فلز از سنگ معدن و معادن» هست.
ازآنجاکه در اين کتاب به تفاوت علوم و فنون معدنکاري از نگاه الهي و غيرالهي پرداخته‌شده است و از طرفي ماهيت علوم و فنون معدنکاري در نگاه الهي و غيرالهي تفاوتي ندارد و تفاوت فقط در اهداف و کاربردها است؛ ازاين‌رو منظور از تعريف در اين فصل، نوع دومِ تعريف است. يعني تعريفي که در آن، هم به ماهيت علم توجه مي‌شود، هم به اهداف و کاربردها. در ادامه از مهندسي معدن تعريفي که ناظر به اهداف باشد ذکر مي‌شود.
تعريف علم مهندسي معدن
مهندسي معدن، علم و فن طراحي، برنامه‌ريزي، مديريت معادن و اجراي عمليات معدني در زمينه‌هاي اکتشاف، استخراج، مکانيک سنگ و پايدارسازي و فرآوري مواد معدني به‌صورت اقتصادي است تا با هماهنگي با منابع طبيعي و محيط‌زيست و با رعايت کامل ايمني نيروي انساني، مواد معدني موردنياز صنايع در اختيارشان قرار گيرد.
مهندسي معدن از اولين علومي است که بشريت از ابتداي وجود خود تاکنون با آن ارتباط نزديکي داشته است . در ادامه گرايش‌هاي اصلي مهندسي معدن مورد تعريف قرار مي‌گيرد.
اکتشاف معدن:
اکتشاف معدن، علم و فن استفاده از علوم مختلف زمين‌شناسي، کاني‌شناسي، سنگ‌شناسي، ژئوفيزيک، ژئوشيمي و ... جهت يافتن و شناسايي مواد معدني و سنگ‌هاي دربرگيرنده آن است. از اين علم همچنين در شناسايي منابع نفتي و آب‌هاي زيرزميني نيز استفاده مي‌شود.
استخراج معدن:
علم و فن بهره‌برداري از منابع معدني سطحي و زيرسطحي توسط مجموعه عمليات چالزني، آتشباري، تهويه، ترابري، نگهداري و خدمات فني (واحد عمليات) را استخراج معدن مي‌گويند.
مکانيک سنگ:
علم شناخت رفتار و مقاومت توده سنگ اعم از ماده معدني و سنگ‌هاي دربرگيرنده را مکانيک سنگ گويند. تعيين قابليت‌هاي توده سنگ اعم از پايداري و پايدارسازي، حفاري، انفجار، برش و خردايش ازجمله وظايف اين علم است.
فرآوري مواد معدني:
فرآوري مواد معدني علم و فن طراحي، اجرا و کنترل مجموعه عملياتي است که با استفاده از خواص فيزيکي، شيميايي يا شيمي فيزيکي مواد، جدايش ماده معدني باارزش از باطله را جهت دستيابي به حداکثر ارزش‌افزوده و با در نظر گرفتن ايمني و ملاحظات زيست‌محيطي فراهم آورد.