اهداف نهايي مهندسي معدن از ديدگاه الهي و غيرالهي
1401/11/03 13:23فصل قبل
رسيدن به بالاترين ارزش اقتصادي در همه رشته‌هاي مهندسي اصلي‌ترين هدف است. در طراحي، برنامه‌ريزي و اجراي عمليات مهندسي معدن حفاري‌هاي اکتشافي، معدنکاري روباز، معدنکاري زيرزميني و فرآوري مواد معدني نيز چنان عمل مي‌کنيم که بالاترين ارزش اقتصادي به هر واحد از مواد معدني تخصيص يابد. البته در اين مسير توجه و جبران خسارت به منابع طبيعي و محيط‌زيست و از طرفي ريسک‌هاي مالي و جاني جزء هزينه‌هاي معدنکاري محسوب مي‌شود.
در مقابل در ديدگاه الهي علاوه بر ارزش اقتصادي، اقامة عدالت اجتماعي، مبارزه با فقر و محروميت‌زدايي، صيانت از انفال و ثروت‌هاي عمومي، حفظ استقلال و امنيت اقتصادي، مردمي‌سازي و فراهم نمودن رفاه عمومي نيز لحاظ مي‌شود.
مهندس معدني که خداباور نيست يا خداباور است اما نسبت به اهداف الهي بي‌توجه هست، ممکن است هدف نهايي او از تلاش‌هاي علمي، خدمت به بشر فقط درازاي دريافت هزينه يا حتي به دليل ارضاي حس نوع‌دوستي، کسب ثروت و شهرت، آسايش، توسعه، برتري علمي به هر قيمتي و رسيدن به اطلاعات جديدتر براي دستيابي به فناوري‌هاي نوين (ارزش ابزاري علم) باشد که همه اين امور بدون در نظر گرفتن رضاي خداوند و سعادت اخروي است.
اما اهداف دانشمند خداباوري که مقيد به اهداف الهي است شناخت عظمت خداوند و نظم عالمانه و حکيمانه آفرينش، خدمت به بشر براي رضاي خدا، امرارمعاش، رسيدن به علم و آگاهي بيشتر و در صورت امکان دستيابي به فناوري‌هاي نوين (ارزش ذاتي علم)، انجام واجب کفايي و برتري علمي است که همه اين امور با در نظر گرفتن رضاي خدا و سعادت اخروي هست. لازم به ذکر است تفکر غيرالهي، تفکري مادي و محدود به امور دنيوي است و دو ويژگي دارد:
ممکن است موجب تأمين نيازهاي دنيوي گردد و حتي براي زندگي دنيوي، اهداف خوبي تلقي شود.
نسبت به مسائل معنوي و اخروي بي‌تفاوت و غيرمفيد است[1] يا به عبارتي تک‌بعدي بوده و جامع نيست.
بنابراين هدف شخصي که تفکر غيرالهي دارد معمولاً کسب درآمد يا شهرت و در بهترين حالت خدمت به هم‌نوع و يا هر دو است. امّا رضايت خداوند و پاداش اخروي مدنظر او نيست؛ چون خدا و آخرت را قبول ندارد يا اگر قبول دارد در قصد و هدف خود دخالت نمي‌دهد. در صورت اول که هدفش کسب درآمد و شهرت است، هدف او مادّي و در صورت دوّم که هدفش خدمت به هم‌نوع است، هدف او انساني است اما الهي نيست. توجه داشته باشيم ممکن است «انسانيت، منهاي رضاي خدا و منهاي توجه به آخرت» در حرف يا عمل مورد قبول افراد خداناباور قرار گيرد اما با نگاه توحيدي سازگار نيست. اگر کسي خداباور است چرا بايد انسانيت را منهاي خدا و آخرت مدنظر قرار دهد؟ بدون شک چنين کسي انسانيت و اخلاق را هديه الهي و در راستاي رضاي خدا مي‌داند.
کسي که تفکر غيرالهي دارد ميل به دانستن دارد و ممکن است هدفش از فراگرفتن علم، افزايش اطلاعات و کسب معلومات باشد. اما چنين شخصي پيدايش معادن و شگفتي‌هاي زمين را به‌عنوان آيت الهي و نشانه علم و حکمت خداوند مطالعه نمي‌کند. از اين‌رو صدها و هزاران شگفتي و پيچيدگي که حاکي از نظم هدفمند و قدرت بي‌نهايت آفريدگار است، مي‌بيند اما از مخلوق پي به خالق نمي‌برد. حتي ممکن است منکر خدا نباشد اما هدفش از علم، شناخت خدا و کسب معرفت و فروتني در مقابل او نيست.
[1]. حتي ممکن است اين اهداف براي بعد معنوي و اخروي مضر هم باشد.