اهداف مياني مهندسي معدن از ديدگاه الهي و غيرالهي
1401/11/03 13:23فصل قبل
اگر نگاه عالم يک علم، غيرالهي و مادّي گرايانه باشد؛ به‌گونه‌اي که انسان را حيواني مانند ساير حيوانات و محصول تصادف و تکامل (بدون نقش خداوند) و زندگي را منحصر در زندگاني دنيايي بداند که از آن هر چه بيشتر لذّت ببرد سود برده و اگر لذّت نبرد از دستش رفته است؛ علم خود را در مسيري به کار مي‌گيرد که بتواند اين چندروزه‌ي دنيا را بهتر سپري کند به همين دليل آن فعاليتي که انجام مي‌دهد در راستاي بندگي بهتر نيست (چون بندگي را قبول ندارد) و نيز با فطرت هماهنگي ندارد. چون براي انساني که از نسل ميمون (يا شبيه آن) به وجود آمده است، فطرت قائل نيست؛ لذا اقدامات او فقط در راستاي بُعد مادّي است. اما اگر نگاه او الهي باشد، اهدافي را که دنبال مي‌کند و استفاده‌اي که از علم خود مي‌برد هماهنگ با اين نگاه است.
يک مهندس معدن همان‌گونه که از هر فعاليت علمي خود هدفي دارد، از مجموع تحقيقات، مطالعات و اقدامات خود نيز اهدافي دارد. اين اهداف که به آن هدف مياني گفته مي‌شود، نسبت به نگاه الهي و غيرالهي يکسان است اما همين اهداف مياني تابع اهداف ديگري هستند که به آن‌ها اهداف نهايي يا غايي گفته مي‌شود. اين اهداف در نگاه الهي و غيرالهي متفاوت است.
يکي از اهداف مهم در اين رشته در نگاه الهي «رساندن اشياء به حداکثر کمال ممکن» است و در نگاه غيرالهي "رسيدن به ارزش‌افزوده بيشتر" است. مثلاً در نگاه رايج براي محاسبه عيار بهينه کنسانتره يک کارخانه فرآوري از بازگشت خالص ذوب (NSR) استفاده مي‌گردد. بر اساس اين شاخص اگر کارخانه‌اي بتواند در مقادير مختلف عيارـ بازيابي کار کند، شرايط بهينه براي توليد، شرايطي است که سود بيشتر داشته باشد. هرچند در اين حالت بخشي از ماده‌ي باارزش به باطله منتقل گردد. به‌عبارت‌ديگر در ديدگاه رايج اتلاف ماده معدني براي کسب سود بيشتر بلامانع است. ولي در ديدگاه الهي رساندن اشياء به حداکثر کمال ممکن وظيفه دانسته شده است و عمل نکردن به آن را اسراف دانسته‌اند. توجه به رساندن اشياء به حداکثر کمال به‌عنوان هدف در مهندسي معدن و ملازم نمودن آن با مباحث اقتصادي مي‌تواند به‌عنوان يک هدف در جهت صيانت از انفال و ثروت‌هاي عمومي موردتوجه قرار گيرد.
در نگاه مادي کسب ثروت يکي از اهداف است به اين معنا که معادن به شکلي در مالکيت اشخاص درآمده و مثل ديگر منابعِ درآمدي به سرمايه‌داري و ثروت‌اندوزي کمک مي‌کند اما در نگاه الهي مالکيت معادن از آن خداوند باري‌تعالي و رسول مکرمشa هست و هدف نهايي موردنظر اقامة عدالت اجتماعي، مبارزه با فقر و محروميت‌زدايي و مردمي سازي است.