1-2- معنای توجه به فاعل حقیقی
1401/10/14 10:02فصل قبل
می‌توان گفت یکی از راه‌های بسیار مؤثر برای حفظ جهت‌گیری الهی در علم آن است که در هنگام تدریس دروس دانشگاه، نقش خداوند به‌عنوان «فاعل حقیقی»، فراموش نشود و بر آن تأکید گردد. هنگام تبیین یک مطلب علمی می‌توان آن را دو گونه بیان کرد، یکی بدون توجه به فاعل حقیقی و دیگری با توجه به فاعل حقیقی؛ حال اگر هنگام تدریس و تألیف، در بیان مطالب و گزاره‌های علمی، فاعل حقیقی ذکر شود خودبه‌خود آن مطلب، دل و ذهن را متوجه خدا می‌کند؛ غفلت را می‌زداید و ایمان را تقویت می‌کند. و یا اگر نظریات دانشمندان خداباور با تأکید به اعتقادات آن‌ها بیشتر مورد اهمیت قرار گیرد باعث تقویت اعتقادات دانشجویان خواهد شد و یا اگر در علم تشریح در هنگام تعریف جسد، گفته شود: «کالبدی که به اذن خدا روح از آن جدا شده است»، علاوه بر اینکه دانشجو را به یاد خالق و معاد می‌اندازد، نگرش او را تغییر داده و موجب عبرت‌آموزی و حفظ حرمت بدن انسان می‌شود.
شاید بتوان ادعا کرد اگر در بسیاری از دانشگاه‌های جهان معاصر حرفی از دین و خدا در گزار‌های علمی به میان نمی‌آید؛ بدین معناست که سیاست‌های حاکم مانع هستند وگرنه بسیاری از دانشمندان خداباورند و جهان را دارای خالق توانگر و بی‌مثال می‌دانند. اما چون بیان خدا و ارتباط علوم به خالق هستی چه‌بسا باعث تضاد در شیوه‌های حکومت آن‌ها می‌شود و پایه‌های اندیشه سکولاریسم حاکم را متزلزل می‌کند و در ثانی از استفاده علم در جهت منافع استعمارگرایانه آن‌ها جلوگیری می‌کند. آیت‌الله جوادی آملی از فلاسفه اسلامی عصر حاضر نکته ظریفی در این زمینه بیان کردند:
«می‌گويند علم از غرب آمده! علم نه از غرب آمده نه از شرق آمده از قلب بشر در آمده اين چراغی است كه ذات اقدس الهی روشن كرده مگر كسی آن طرف آب زندگی بكند حتماً آدم بدی است يا اين طرف آب زندگی بكند حتماً آدم خوبی است بنابراين علم، قلبی است نه غربی. برای شرق و غرب نيست و معلّم علم هم ذات اقدس الهی است. «عَلَّمَ الْإِنسَانَ مَالَمْ یَعْلَمْ»[1]».[2]
اگر اساتید فاعلیت خداوند را در هنگام تدریس مدّنظر قرار دهند، علم در خدمت رشد و تعالی بشریت قرار می‌گیرد تا اینکه ابزاردست استعمارگران و قدرت‌های دنیا باشد؛ بنابراین دیگر مهم نیست که تولید و کسب علم در غرب باشد یا شرق.
از جهتی ممکن است دلیل عدم توجه به فاعل حقیقی در بیان گزاره‌های علمی در دانشگاه‌های ایران و یا کشورهای مسلمان غفلت دانشمندان باشد چرا که سیاست حاکم بر جامعه آن‌ها را از این کار منع نکرده است و یا عدم آگاهی دانشمندان علوم طبیعی از الهیات و معارف دینی باشد و یا اینکه چون متون درسی ما با نگاه الهی تدوین نشده است زمان برای بیان آن‌ها در کلاس درس در نظر گرفته نشده است و در اولویت بیان قرار نمی‌گیرد.
[1]. علق/ 5.
[2]. سخنرانی آیت الله جوادی آملی در دیدار جمعی از رؤساي دانشگاه‌هاي مختلف استان تهران، 19 تير 1391.