آنچه که در آیه 13 سوره مؤمنون از آن با عنوان «جایگاه امن» یاد شده است، همان رحم است.
«ثُم جعلْنَاه نُطْفه فی قَرَارٍ مکینٍ؛[18] سپس نطفه را در محل امن قراردادیم.»
دقت در بخشی از آیه 5 سوره حج صحت نتیجهگیری ما را بیشتر مشخص خواهد کرد. در آن آیه آمده است که:
«و نُقرُّ فی الْأَرحامِ ما نَشاء إِلی أَجلٍ مسمی ...؛[19] و جنینهایی را که بخواهیم تا مدت معینی در رحم [مادران] قرار میدهیم.»
بعد از تشکیل نطفه، دوّمین مرحلهای که قرآن کریم از آن نامبرده است، حالت علقه است.
خداوند متعال در بخشی از آیه ۱۴ سوره مؤمنون میفرمایند:
«ثُم خَلَقْنَا النُّطفَه علَقَه؛[20] آنگاه نطفه را علقه کردیم.»
البته واژه «علقه» در زبان عربی معانی ازجمله زالو و لخته خون دارد
با مقایسه شکل ظاهری زالو و جنین در ذیل و در مرحله علقه در مییابیم که شباهتهایی بین این دو وجود دارد. جنین در این مرحله مواد مغذی لازم را از مادر دریافت میکند همانند زالو که از خون میزبان خود تغذیه میکند.
تعبیر قرآن کریم از این حالت به «علقه» حاوی نکات قابل توجّهای است. یکی اینکه «علقه» در اصل به معنای «التصاق به شیئ» است و اشاره به حالت چسبیدگی و آویزان بودن نطفه به دیواره رحم دارد و نکته دیگر اهمیت حدفاصل زمان انعقاد نطفه تا تبدیل به علقه شدن است که حفاظت از نطفه در این مرحله برای رسیدن به مراحل بعدی و ادامه راه تکاملی خود، از اهمیت ویژهای برخوردار است. به همین جهت است که خداوند جایگاه نطفه یعنی رحم را مکانی امن و مستقر معرّفی کرده است: «ثُمَّ جَعَلْناهُ نُطْفَةً في قَرارٍ مَكين »[21] (4).
معنی دیگر علقه «لخته خون» است که اشاره به تکامل وسیع عروق خونی در بافت مزودرم خارج رویانی در طی هفتههای دوم و سوم رشد جنین و نیز تغییرات ایجادشده در بافت همبند مادری دارد. گفته میشود زمانی که پروفسور کیت مور (استاد جنینشناسی دانشگاه تورنتوی کانادا) از طریق عدهای از پزشکان مسلمان به معنای علقه در زبان عربی (خون بسته) پی برد، بسیار متعجب شد و در اوج حیرت گفت: آنچه در قرآن ذکر شده است تنها توصیف دقیق شکل خارجی جنین نیست بلکه توصیف قرآن هم شکل خارجی و هم تکوین داخلی جنین را در بر گرفته است، زیرا ابزارهای ما نشان داده است که در مرحله علقه خون در عروق بسیار باریک جنین محبوس گردیده و در حقیقت به شکل خون بسته است (5).
بنابراین، هر سه معنای علقه با ویژگیهای جنین در مرحله علقه مطابقت میکنند.
|