فصل اول: تدريس با توجّه به فاعل حقيقي
1401/09/30 11:43فصل قبل
استادان رشته‌هاي مختلف هنگام تدريس معمولاً گزاره‌هايي از متون ترجمه‌شده و يا از مؤلّفاني که خواسته يا ناخواسته و يا از روي عادت ذکري از فاعل حقيقي به ميان نمي‌آورند، انتخاب مي‌کنند (گرچه فاعل هميشه به‌طور مخفي و نامحسوس وجود دارد). به متن زير که ترجمه‌اي از کتاب[1] راماچاندران[2]، پروفسور علوم اعصاب کاليفرنيا است، دقّت کنيد:
««ديدن» يک فرآيند ساده نيست. شايد هرروز صبح که چشمان خود را باز مي‌کنيد، تصوّر مي‌کنيد که ديدن، فعّاليتي بدون تلاش و لحظه‌اي است، امّا در واقع تنها چيزي که در اختيار داريد تصويري مخدوش و معکوس از جهان در هر کره چشم است. اين تصوير گيرنده‌هاي نوري را در شبکيه تحريک مي‌نمايد و سپس پيام‌ها از طريق عصب بينايي به قسمت عقبي مغز شما منتقل‌شده و در آنجا در 30 قسمت مختلف [3]V1 تا V30 مورد تحليل قرار مي‌گيرند. بعد از آن است که شما قادر به تشخيص آنچه ديده‌ايد مي‌شويد.»
فارغ از اين‌که مؤلف متن بالا خداباور باشد يا نباشد و اگر از او سؤال شود که عامل نهايي و فاعل حقيقي اين فرايند پيچيده کيست، و در پاسخ آن‌ها را به خدا نسبت بدهد يا به ژنوم و امثال آن، روح مطلب، مملو از شگفتي آفرينش است، امّا آيا ما به‌عنوان افرادي خداباور لازم نيست گهگاه مستقيماً ذکري از خالق يکتا کنيم و يا به حمد و ثنايش لب بگشاييم؟ آيا فقط ذکر ظاهري «لا حَولَ وَ لا قُوَّةإِلا بِالله» کافي است؟ يا ذکر قدرت عظيمي که در پس حيات پيچيده و شگفت‌انگيز وجود دارد، مهم‌تر است؟ در قرآن مجيد نيز بارها بر توجّه به فاعل حقيقي تأکيد شده است. به‌عنوان‌مثال مي‌فرمايد:
«أَ أَنْتُمْ تَخْلُقُونَهُ أَمْ نَحْنُ الْخالِقُونَ؛[4]آيا شما آن نطفه را (در دوران جنيني) آفرينش مي‌دهيد، يا ما آفريدگاريم؟![5]»
هدف از بيان اين فصل، نمود فاعليت خداوند در گزاره‌هاي مربوط به رشته‌ي زيست‌شناسي است.
[1]. شناخت ذهن، صص 35 تا 37.
[2]. Vilayanur Ramachandran
[3]. vision
[4]. واقعه: 59.
[5]. سوال: آيا ايجاد يک جنين، خلقت جديد است يا انتقال حيات از يک موجود به موجود ديگر؟ درپاسخ بايد گفت: انسان عاجز از توليد يک سلّول زنده است.