نمونه 31: مطلب درسي: DNA غير کدکننده
1401/10/04 15:25فصل قبل
مقايسه DNAي کروموزومي در گونه‌هاي مختلف يوکاريوتي نشان داده است که قسمت زيادي از DNA ي موجود در جانداران هيچ RNA اي را کد نمي‌کند و فاقد عملکرد تنظيمي شناخته شده‌اي است. به‌عنوان‌مثال مخمّر نان، مگس سرکه، مرغ و انسان داراي مقدار زيادي DNA در جفت کروموزوم‌هاي خود هستند.(به ترتيب 12، 180، 1300، 3300 مگا باز) اين امر موجب پيچيدگي جانداران فوق شده است. تعيين توالي و شناسايي اگزون‌ها در DNAي کروموزومي نشان داد که ژنوم يوکاريوت‌هاي عالي شامل مقادير زيادي از DNA ي غير کدکننده در ناحيه‌ي بين ژني و حتي در داخل ژن‌ها (اينترون‌ها) است. به‌عنوان‌مثال تنها قسمت کوچکي از خوشه ژني بتا گلوبين انساني توانايي کدکردن پروتئين را دارد. (قسمت A شکل). در مقابل يک قسمت 80 کيلو بازي از DNA ساکارومايسس سروزيه (مخمّر نان) شامل تعداد بي‌شماري از توالي‌ها کدکننده‌ي پروتئيني بدون اينترون است. از اين رو مناطق غير کد کننده‌ي کمتري را در برمي‌گيرد (قسمت B شکل).
بر اساس نتايج به‌دست‌آمده از مطالعات به نظر مي‌رسد که حدود 5/98 درصد DNA ي انسان، غير کدکننده است. قبلاً تصوّر بر اين بود که اين حجم DNA غير کد کننده هيچ‌گونه عملکردي ندارد، بنابراين به‌عنوان « DNA به‌دردنخور[1] » نام‌گذاري شد. اين نام‌گذاري با نگاه توحيدي که همه‌ي خلقت را بر اساس حکمت مي‌داند، سازگار نبود. با پيشرفته‌تر شدن روش‌هاي بررسي مولکول DNA و انجام پروژه ژنوم، از جنبه‌ي ديگري از قدرت خداوند حکيم پرده‌برداري شد و زواياي ناشناخته‌اي از عملکرد قسمت‌هاي غير کدکننده‌ي ژنوم مشخص شد. امروزه دانشمندان معتقدند که عملکرد تنظيمي، ايجاد شکل خاص ساختاري کروموزوم و حفاظت از اطلاعات DNA برخي از عملکردهاي DNA هاي غير کدکننده است. به‌عنوان‌مثال اينترون‌ها که نواحي غير کدکننده در داخل ژن‌ها هستند غالباً بزرگ‌تر از توالي‌هاي اگزوني هستند و به نظر مي‌رسد که يکي از عملکردهاي مهم آن‌ها محافظت از ايجاد جهش در نواحي اگزوني است. با وجود عوامل متعدد ايجادکننده‌ي آسيب در DNA (عوامل جهش‌زا)، حجم بالاي توالي‌هاي اينتروني در ژنوم يوکاريوت‌هاي عالي، احتمال وقوع جهش در نواحي اگزوني را به‌شدت کاهش مي‌دهد.
[1]. Junk DNA.