کتاب
جهت‌گیری الهی - فرهنگی در تدریس رشته زیست شناسی
فهرست
تاریخچه
نمونه 25: مطلب درسي: پديده‌ي القاء
1401/10/04 15:23فصل قبل
تعريف: القاء برهم‌کنشي است که در فاصله‌ي نزديک بين دو يا چند نوع سلّول يا بافت با منشأ و خصوصيات متفاوت رخ مي‌دهد. در اين برهم‌کنش دو جزء وجود دارد: 1-القاگر 2-القاء شونده
به طورمثال: جام بينايي، اکتودرم مقابل خود را القا مي‌کند و نهايتاً آن را به عدسي تبديل مي‌کند. در اين مثال جام بينايي القاگر و اکتودرم مقابل آن القاشونده است.
القاءشونده بايد شايستگي القاء را داشته باشد، اگرچه جام بينايي اکتودرم مقابل خود را به سمت عدسي شدن هدايت مي‌کند، ولي اين اکتودرم بايد شايستگي اين کار را داشته باشد. اگر اکتودرم ناحيه‌ي تنه را به ناحيه‌ي اکتودرم سري پيوند بزنيم، عدسي به وجود نمي‌آيد.
القاء به روش‌هاي مختلف انجام مي‌شود:
القاء به‌صورت تماس مستقيم دو سلّول (جاکستاکراين[1])
ترشّح مادّه از سلّول القاءکننده و تأثير بر سلّول القاءشونده در فاصله‌ي نزديک (پاراکراين[2])
ترشّح مادّه از سلّول القاءکننده و تأثير بر سلّول القاءشونده در فاصله‌ي دور (آندوکرين[3])
ترشح ماده از سلول و تاثير بر خود آن سلول (اتوکراين)
هر سلّول القاءشونده، متناسب با فاصله‌ي خود از سلّول القاءکننده، ميزان مادّه‌ي القاءکننده و ميزان شايستگي خود سلّول، سرنوشت‌هاي متفاوتي پيدا مي‌کند.
محيطي که سلّول در آن قرار مي‌گيرد بر سرنوشت آن مؤثّر است. همچنين در يک‌زمان ممکن است القاءکننده تأثير بگذارد و همان القاءکننده در زمان ديگر تأثير نداشته باشد. زماني که سلّول تمايز يافت، ممکن است القاکننده، ديگر اثري نداشته باشد.
مشابه آنچه در فرايند القاء صورت مي‌گيرد، هم‌نشين انسان نيز مي‌تواند يک القاءکننده باشد، بنابراين انسان بايد مواظب باشد که با چه کساني دوست و هم‌نشين است. نوع خوب آن اثر مثبت و نوع بد آن اثر منفي مي‌گذارد.
علاوه بر هم‌نشين، محيط زندگي نيز بر شخصيت تأثير مي‌گذارد، پس در انتخاب محيط زندگي دقّت کنيم. اگر محيط نامناسب بود، آن محيط را ترک کنيم.
همان‌طور که قابليت‌هاي القاءشونده در پديده‌ي القاء اثر دارد، انسان نيز اگر قابليت‌هاي خود را بالا ببرد و مهارت‌هاي زندگي را در خود تقويت کند، ميزان تأثير همراهان بر او تغيير مي‌کند.
مدّت هم‌نشيني هم اثر مي‌گذارد. بايد ميزان هم‌نشيني با افراد ناصالح را کاهش داد.[4] همان‌طور که پديده‌ي القاء بر سلّول‌هاي جوان و تمايز نيافته تأثيرگذار است و بر سلّول‌هاي تمايزيافته، ناممکن يا بسيار سخت است، اثرپذيري نونهالان و جوانان از خوبي‌ها و بدي‌ها بسيار بيشتر و راحت‌تر و در افراد بزرگ‌سال و مسن سخت يا ناممکن است.
امام خميني در آثار خود بسيار بر اين موضوع تأکيد نموده و مي‌فرمايند: «قلب جوان لطيف و ملکوتي است و انگيزه‌هاي فساد در آن ضعيف است، ولي هرچه سن بالا رود ريشه گناه در قلب قوي‌تر و محکم‌تر مي‌گردد تا جايي که کندن آن از دل ممکن نيست»[5] يا از بين بردن ريشه گناهان بسيار سخت است.
همچنين مانند سيستم آندوکرين که القاء از راه دور قابل انجام است؛ در بسياري از مواقع، تأثيرات فرهنگي از راه دور اعمال مي‌شود و اثرات خود را برجا مي‌گذارد، مانند ماهواره و ساير رسانه‌ها.
[1]. Juxtacrine
[2]. Paracrine
[3]. Endocrine
[4]. در قرآن به اين مطلب اشاره شده است که طولاني شدن مدّت غفلت يا طولاني شدن دوري از پيامبران موجب سنگ دلي مي‌شود: «لا يَکُونُوا کَالَّذينَ أُوتُوا الْکِتابَ مِنْ قَبْلُ فَطالَ عَلَيْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَ کَثيرٌ مِنْهُمْ فاسِقُونَ؛ مانند کساني نباشند که در گذشته به آنها کتاب آسماني داده شد، سپس زماني طولاني بر آنها گذشت و قلبهايشان قساوت پيدا کرد و بسياري از آنها گنه کارند!» حديد: 16.
[5]. جهاد اکبر، ص 68.